Dışa açık ekonomilerde denge: Teori ve uygulama

Abstract

Dünyada uluslararası ticaret potansiyelinin artması ve gelişmesi ile birlikte literatürdeki dışa açık ekonomilerde makroekonomik denge kavramı araştırmacıların ilgi odağı olmaya başlamıştır. Merkantilist ve Keynesyen açık ekonomi literatürü yalnızca dış ticaret bilançosundaki dengeye odaklanan modeller geliştirmiştir. Uluslararası finansal sistemin değişmesi ve gelişmesiyle birlikte Mundell (1960, 1961a, 1961b, 1962, 1963) ve Fleming (1962) çalışmaları ile dış ticaret dengesi modeline finansal varlıkların dengesi eklenerek ödemeler dengesi bilançosu yeniden geliştirilmiştir. Mundell-Fleming modellerinin dışa açık makroekonomi literatürüne en büyük katkısı, makroekonomik politikaların sabit ve dalgalı döviz kuru sistemlerindeki etkinliğinin belirlenmesinde uluslararası finansal sermaye hareketliliğinin oynadığı rolün sistematik analizi olmuştur.TVP-SVAR yöntemi Mundell-Fleming modellerinin iç ve dış şoklara verdiği tepkileri dönemlere göre analiz etmeye olanak sağlamıştır. Ayrıca TVP-SVAR yönteminin şokların stokastik oynaklığını elde etmesi literatürdeki Mundell-Fleming modellerini inceleyen diğer ampirik çalışmalara göre elde ettiğimiz bulguları daha esnek ve sağlam yorumlamamızda avantajlar sağlamıştır. Bu çalışmada TVP-SVAR modellerinin stokastik oynaklık tahmininde Markov zinciri Monte Carlo (MCMC) simülasyon yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsam doğrultusunda Türkiye ekonomisi için 2001:1-2018:4 arasındaki veriler ile zaman değişkenli parametreli vektör otoregresyon TVP-SVAR yöntemi kullanılarak analizler yapılmıştır. Çalışmada Türkiye ekonomisi için 2001:1-2018:4 dönemleri itibariyle para piyasasının, mal piyasasının ve ödemeler bilançosunun hareketlerinin Mundell-Fleming modelleri temelinde analizi amaçlanmıştır.Çalışmanın ampirik analizi 12 modelden oluşmuştur. Türkiye ekonomisinde uygulanan para ve maliye politikalarında, bu analizler çerçevesinde meydana gelen şokların Mundell-Fleming modelleri ve diğer açık ekonomi literatürü yönünden benzer veya farklı yönleri tartışılmıştır. Ayrıca döviz kuru, ithalat ve ihracat rakamlarının dış şoklara olan tepkileri de analiz edilmiştir. Şoklara karşı değişkenlerin verdiği tepkiler Mundell- Fleming modelleri ile uyumlu olduğunda iç ve dış dengenin sağlanmasına yol açarken şoklara karşı değişkenlerin verdiği tepkiler Mundell-Fleming modelleri ile uyumsuz olduğunda iç ve dış dengesizliğin sürmesine neden olmuştur. Modellerdeki değişkenlerde yapısal şokların stokastik oynaklığı negatif veya pozitif olarak saptanmıştır. Değişkenlerin pozitif veya negatif şoklara verdiği tepkiler dönemler itibariyle iç ve dış dengedeki asimetrik ilişkilerin varlığını kanıtlar niteliktedir.Mundell-Fleming modelleri çerçevesinde yüksek sermaye hareketliliği varsayımı altında kamu harcamalarındaki artış milli gelirde artışa neden olmuştur. Para piyasasındaki sterilizasyon politikaları ile uygulanan daraltıcı para politikaları milli geliri düşürmüştür. Ayrıca bulgularımız kamu harcamalarının milli geliri yükseltici etkisinin daraltıcı para politikalarının milli geliri azaltıcı etkisinden büyük olduğunu göstermiştir. Genişletici maliye politikalarının ve pozitif para arzı şoklarının sebep olduğu yerel para birimindeki değer kayıpları teorik beklentinin aksine ithalat rakamlarının gerilemesine neden olmamıştır. Pozitif bir para arzı şoku, yurtiçi faiz oranındaki geçici bir düşüşe, fiyatlar genel seviyesinde artışa ve nominal döviz kurunda değer kaybına yol açmıştır. FED faiz oranlarında meydana gelen pozitif dış şoklara nominal döviz kuru negatif tepki vermiştir. Çalışmadaki analiz bulguları IS-LM-BP analitik çerçevesinde IS eğrisinin sağa yukarı doğru hareket ederek milli gelir düzeyini yükselttiğini ve LM eğrisinin sola yukarı doğru hareket ederek milli gelir düzeyini azalttığını destekler niteliktedir. BP eğrisinin ise sola yukarı doğru hareket etmesi ve Mundell-Fleming modelleri itibariyle iç ve dış makroekonomik dengenin sağlanması beklenmektedir. Anahtar kelimeler: Açık Ekonomi, Makroekonomik Denge, Mundell-Fleming, Para Politikası, Maliye Politikası, Ödemeler Dengesi, Bayesian, TVP-SVAR, MCMC

Together with increased potentials and advances of international trade in the world, definition of eqiulibrium in the open economies have been the focal point of interest of the researchers in scientific circles. Mercantilist and Keynesian open economy literature focused only on models about equilibrium in foreign trade balance. Changes and advances achieved in international finance, Mundell (1960, 1961a, 1961b, 1962, 1963) and Fleming (1962), by taken into consideration financial assets equilibrium, succeeded re-modelling of balance of payments. The biggest contribution of Mundell & Flemming models to open macroeconomic literature is the systematic analysis of the role of how international financial capital flows can effect macroeconomic policies under the fixed and floating exchange rate regimes.TVP-VAR methods enable us to analyze the reactions of Mundell-Flemming models to internal an external shocks according to given periods. Additionally, the stochastic volatility of shocks by TVP-SVAR has given us advantages in our more flexible and robust interpretation of the findings of other empirical studies examining Mundell-Fleming models in the literature. İn this study, we used Markov chain Monte Carlo (MCMC) simulation method to estimate stochastic volatility of TVP-SVAR models. In line with this scope we analyzed data set of Turkish economy for the period of 2001:1-2018:4 using time-varying parameter vector autoregression TVP-SVAR method. In this study, as of 2001:1-2018:4 periods for the Turkish economy, it was aimed to analyze the movements of the money market, goods market and balance of payments on the basis of Mundell-Fleming models. The empirical analysis of the study consisted of 12 models. The shocks in the monetary and fiscal policies applied in the Turkish economy have been discussed in terms of similarities or different aspects within the framework of these analyses under the Mundell & Fleming models and other open economic literatures. In addition, the reactions of exchange rate, import and export figures to external shocks were analyzed. The reactions of variables to shocks led to internal and external equilibrium when compatible with Mundell-Fleming models, while incompatible situation, the imbalance persisted. Negative or positive stochastic volatility of the structural shocks were determined in the variables of the models. For the given periods, the reactions of variables to positive or negative shocks prove the existence of asymmetric relationships in the internal and external equilibrium.Under the assumption of high capital mobility, with respect to the Mundell & Fleming models, the increase in public expenditure has led to an increase in national income. Contractionary monetary policies implemented by sterilization policies in the monetary market have reduced national income. Value losses in the local currency caused by expansionary fiscal policies and positive currency supply shocks did not cause a decline in import figures contrary to theoretical expectations. A positive monetary supply shock has led to a temporary drop in the domestic interest rate, an increase in the general level of prices and a depreciation of the nominal exchange rate. The nominal exchange rate has reacted negatively to FED interest rates which caused positive external shocks. İn the study the IS-LM-BP analytical framework, the findings support that when the IS curve moves up and right increasing the national income level and by moving the LM curve upwards to the left reducing the national income level. The BP curve is to move upwards to the left and the internal and external macroeconomic balance is expected to be achieved as suggested by the Mundell-Fleming models.Keywords: Open Ecomony, Macroeconomic Equilibrium, Mundell-Fleming, Monetary Policy, Fiscal Policy, Balance of Payment, Bayesian, TVP-SVAR, MCMC