Uyku problemi olan yaşlı bireylerde, düşme riski ve yaşam kalitesi arasındaki ilişki

Abstract

Bu çalışma uyku problemi olan yaşlı bireylerde, düşme riski ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkiyi belirlenmek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Çalışmaya Aksaray İli Sultanhanı ilçesinde ikamet eden, 65 yaş ve üzerinde olan uyku problemi yaşadığını ifade eden, Standarize Mini Mental Test 'ten 24 veya üzeri puan alan 202 yaşlı birey alınmıştır. Çalışmanın yapılabilmesi için etik kurul onayı, kurum izinleri ve katılımcılardan bilgilendirilmiş olur formu alınmıştır. Çalışmanın verileri araştırmacı tarafından hazırlanan Tanıtıcı Özellikler Bilgi Formu, Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi, Delmarva Vakfı tarafından geliştirilmiş Düşme Riski Değerlendirme Ölçeği ve yaşlılar için Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Yaşlı Modülü) ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; tanımlayıcı istatistikler, Shaphiro Wilk Testi, Mann Whitney U Testi, Kruskal Wallis ve Dunn çoklu karşılaştırma testleri, sayısal değişkenler arasındaki ilişkilerin test edilmesinde ise Spearman korelasyon analizi kullanılmıştır. Çalışmaya katılan yaşlı bireylerin PUKİ puan ortalamasının 10.50±2.31, DENN ölçeğipuan ortalamasının 12.02±3.64, WHOQOL-OLD ölçeği puan ortalamasının 76.86±10.06 olduğu belirlenmiştir. Yaşlı kadınların beden kütle indeksi (BKİ) yüksek olanların, sürekli ilaç kullananların, okuryazar olmayanların, baston ve işitme cihazı kullananların, düşme korkusu yaşayanların PUKİ puan ortalamasının daha düşük olduğu bulunmuştur. 71-90 yaş aralığında olanların, kadınların, BKI yüksek olanların, okuryazar olmayanların, kronik hastalığı olanların, gözlük, baston kullananların düşme riskinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Yaşlı kadınların, okuryazar olmayanların, ev hanımı olanların, kalp damar hastalığı olanların, 3 ve üzeri düşme deneyimi yaşayanların yaşam kalitesi puan ortalamasının daha düşük olduğu saptanmıştır. Yaşlılarda uyku problemi ve düşme riski arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu bulunmuştur. Uyku problemi ile yaşam kalitesi arasında anlamlı ilişki bulunamamışancak uyku problemi ile yaşam kalitesinin sosyal katılım ve yakınlık alt boyutları arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir.Bu sonuçlar doğrultusunda hemşirelerin yaşlıların sağlıklı bir yaşlanma süreci geçirebilmeleri için, uyku problemlerini erken dönemde tespit etmeleri önerilmektedir. Ayrıca uyku problemleri, düşme ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacı ile daha kapsamlı ve geniş katılımlı çalışmaların yapılması önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Yaşlı Birey, Uyku Problemi, Düşme Riski, Yaşam Kalitesi

This study was conducted descriptively in order to determine the risk of falls and quality of life in elderly individuals with sleep problems. 202 elderly individuals with the age of 65 years or older living in Sultanhanı district of Aksaray province who stated that they had sleep problems and who scored 24 or more from the Standardized Mini Mental Test were included in the study. Ethics committee approval and institutional permits and voluntary consent form were obtained from the participants for conducting the study. The descriptive data sheet, Pittsburgh Sleep Quality Index,DENN Falling Risk Assessment Scale and World Health Organization Quality of Life Elderly Module scale prepared by the researcher were applied to the elderly people in the study. Descriptive statistics, Shaphiro Wilk Test, Mann Whitney U Test, Kruskal Wallis and Dunn multiple comparison tests were used to evaluate the data and Spearman correlation analysis was used to test the relationships between numerical variables. The mean PSQI score of the elderly individuals participating in the study was 10.50±2.31, the mean score of the DENN fall scale was 12.02±3.64, and the mean score of the WHOQOL-OLD scale was determined as 76.86±10.06. It was found that the average sleep quality score of the elderly female individuals was lower than that of the males, and those who had high BMI, who used drugs continuously, who were illiterate, who had cane and hearing aids, and fear of falling were found to have lower sleep quality. It was determined that 71-90 age group, women, high BMI, illiteracy, chronic diseases, glasses, cane users were at higher risk of falling. The mean quality of life scores of the elderly women who were illiterate, who were housewives, who had cardiovascular disease, and those who experienced 3 or more falls were found to be lower. There was a positive correlation between sleep problems and fall risk in the elderly. There was no significant correlation between sleep problem and quality of life, but it was determined that there was a positive significant correlation between quality of life and social participation and proximity sub-dimensions.As a result, it was found that the sleep problem seen in the elderly people increased the risk of falling, but did not affect the quality of life. For this reason, it is recommended that nurses should conduct more comprehensive and well-attended studies in order to detect sleep problems early in the elderly and to determine the causes of falls and the factors affecting quality of life in order to enable elderly people to undergo a healthy aging process.Keywords: Elderly Person, Sleep Problem, Risk of Fall, Quality of Life