Kuyumcu atıklarından altın kazanılması

Abstract

m ÖZET Bu çalışmada kullanılan altın örneği Diyarbakır yöremizdeki kuyumculardan temin edilmiştir. Örnek, altın işlemeciliği sonucunda oluşan ve adına altıncılar arasınmda `ramat` denilen atıklardan ibarettir. Atık içindeki elementel altını çözelti ortamına alabilmek için tiyoüre yöntemi kullanılmıştır. Bunun için örnek ilk önce 600 °C'de kavrularak, içinde mevcut olan organik orijinli yapıların örnekten uzaklaştırılması işlemi yapılmıştır. Bu işlem yarım saat içinde tamamlanmıştır. Kavurma işlemi sonucunda başlangıçtaki örneğin % 60'ının geriye kaldığı saptanmıştır. Bundan sonra örnek öğütülerek -110 mesh ve -130 mesh'in altına indirilecek boyutlara kadar öğütüldükten sonra numune analizleri yapılmıştır. Analizi yapılmış olan bu örnekler, pH, sıcaklık, Fe + ve tiyoüre konsantrasyonları gibi daha önceden saptanmış koşullar altında katı/sıvı oranları değiştirilerek çalışmalar sürdürülmüştür. Çalışmalar; altının % 1.78 ve % 3.41 -110 mesh'lik, % 1.29 ve % 1.42 -130 mesh'lik örnekleri üzerinde sürdürülmüştür. % 1.29 altın ihtiva eden -130 meshlik örnek için sırasıyla, tiyoüre çözeltisindeki katı/sıvı oranlan 1/166.7 ve 1/1000 alındığında, üç saat sonundaki özütleme verimleri % 88.80 ve % 100 olarak tesbit edilmiştir. % 1.42 altın içeren -130 mesh'lik örnek için tiyoüre çözeltisindeki katı/sıvı oranlan sırasıyla, 1/125, 1/750, 1/1000 ve 1/1250 olacak şekilde yapılan özütleme işlemlerinde üç saat sonunda belirlenen özütleme verimleri ise % 57.1, % 87.86, % 98.62 ve % 100 olarak saptanmıştır. % 1.78 altın ihtiva eden -110 mesh'lik örnek için katı/sıvı oranı 1/125 alındığında üç saat sonundaki özütleme veriminin % 63.8 olduğu belirlenmiştir. Bu değerlerin ışığında % 3.41 altın içeren -110 meshlik örnek için katı/sıvı oranlan sırasıyla, 1/125, 1/250 ve 1/1250 alınmış, üç saat sonundaki özütleme verimleri, % 50.7, % 65.5 ve % 100 olarak saptanmıştır. Böyle yapılar için örneklerin -110 meshe kadar öğütülmesi yeterli olup, katı/sıvı oranı 1/1250 alındığında istenilen özütleme verimi elde edilir. Böylece katı/sıvı oranı için yapılan çalışmalar bu noktada sonuçlandınlmıştır. Bundan sonraki çalışmalarda, tiyoüre çözeltisinde özütlenen altını, aktif karbon ile kazanmak için çalışmalar yapılmıştır. Altının aktif karbonla oluşturduğu denge süresini belirlemek için 20.6 ppm 50 mL'lik çözeltisi, 25 °C sabit sıcaklıkta aktif karbon ile etkileştirilmiştir. Değişik zaman aralıklannda çözeltinin berrak kısmından belli miktarlar alınıp denge ve adsorplanan konsantrasyonlar hesaplanmıştır. Buradan altının aktif karbonla dengeye varma süresi on bir saat olarak saptanmıştır. Bundan sonra, altının 62.4 ppm 50 mL'lik altı tane çözeltisi 25 °C sabit sıcaklıkta değişik miktarlardaki aktif karbon numuneleri ile adsorpsiyona tabi tutulmuştur. Elde edilen değerler ile % adsorpsiyonlar hesaplanmış adsorpsiyon izotermi çizilmiş ve bu izotermin Freundlich tipine uygun olduğu görülmüştür.