Atatürk Baraj Gölünde su, sediment ve balık türlerinde ağır metal birikiminin araştırılması

Abstract

IV ÖZET Bu çalışmada Atatürk Baraj Göl'ünde yaşayan ve ekonomik öneme sahip olan Acanthobrama marmid Heckel, 1843, Liza abu Heckel, 1843 Chalcalbunus mossulensis (Heckel, 1843), Chondrostoma reqium (Heckel, 1843), Carasobarbus luteus (Heckel, 1843), Capoetta trutta (Heckel, 1843), Cyprinion macrostomus Heckel, 1843, Cyprinus carpio Linnaeus, 1758 'nun, kas, karaciğer ve solungaçlarında Cd, Co, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb, ve Zn gibi bazı ağır metal konsantrasyonları belirlenmeye çalışılmıştır. Mikroadalga çözünürleştirme yöntemini izleyen Atomik Absorpsiyon Spektrofotometresi ile yapılan analiz sonuçlarına göre Co, Cd, Pb, Mo ve Ni Spektrofotometrenin tayin sınırlan arasında belirlenememiştir. İncelenen balıkların karaciğer ve solungaçlarında, kasa oranla daha yüksek Cu, Fe, Zn ve Mn bulunmuştur. Atatürk Baraj Göl'ündeki balıkların kaslarından elde edilen sonuçlar, Cu, Fe ve Zn değerleri Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığının 1991 yılı ve 20884 sayılı Resmi Gazetenin 5 sayfasında yayınlandığı ve balık ile yumuşakçalar için önerdiği kabul edilebilir ağır metal değerlerinin altında bulunmuştur. Atatürk Baraj 'ında çalıştığımız balıkların organ ve dokularındaki Fe, Cu ve Zn karaciğerde, Mn ise solungaçlarda yüksek değerde belirlenmiştir. Vücudunda en yüksek metal akümülasyonu Cyprinion macrostomus' ta, en düşük akümülasyon ise Acanthobrama marmid'de olduğu gözlenmiştir. Liza abu'mın karaciğerindeki Cu birikimi diğer balıklara oranla daha yüksek saptanmıştır. İncelediğimiz balık türlerinde ağır metal konsantrasyonları kabul edilebilir değerlerdedir. Ancak bölge için önemli bir su ürünleri potansiyeline sahip olan Atatürk Baraj Göl'ünde ağır metal değerlerinin düşük olmasına rağmen, bu değerleri artırabilecek olası tehlikelere karşı bazı tedbirlerin alınması gerektiği kanısını taşımaktayız.

V SUMMARY In this study, the heavy metal concentrations of Cd, Co, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb and Zn in the muscles, livers and gills of economically important species, Acanthobrama marmid Heckel, 1843, Liza dbu Heckel, 1843 Chalcalbunus mossulensis (Heckel,1843), Chondrostoma reqium (Heckel, 1843), Carasobarbus luteus (Heckel, 1843), Capoetta trutta (Heckel, 1843), Cyprinion macrostomus Heckel, 1843, Cyprinus carpio Linnaeus, 1758, caught from Atatürk Dam Lake, have been determined. Microwave digestion method followed by Atomic Absorption Spectrophotometry analaysis showed that Co, Cd, Pb, Mo and Ni were at undetectable levels. The livers and gills of fish species examined were found to contain higher concentrations of Cu, Fe, Zn and Mn, compared to the muscles. The results obtained from the metal analaysis of muscles from fish caught from Atatürk Dam Lake indicate that the levels of Cu, Fe and Zn were found to be acceptable for the fish and mollusks, authorised by Turkish Agricultural Ministry (20884 Act, 1991). The high levels of Fe, Cu and Zn were found in livers, whereas Mn was found high in gills from the studied fish species caught in Atatürk Dam Lake. The highest metal accumulation in the whole body was observed in Cyprinion macrostomus, whereas the lowest accumulation was observed in Acanthobrama marmid. The Cu accumulation in the liver of Liza dbu were found higher compared to other fish species. The heavy metal levels in fish examined were found to be at acceptable. However, although the heavy metal levels in Atatürk Dam Lake which is potantially important lake for aquatic products are low, we suggest that some precautions have to be taken for possible dangers from many sources.