Güneydoğu Anadolu bölgesindeki asfaltit ve linyitlerin fiziksel işlemlerle kül ve kükürdün giderilmesi

Abstract

ÖZET Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Şırnak (Avgamasya, Segürük), Silopi (Halbur) sınırlan içerisinde geniş asfaltit yataklan ve Diyarbakır (Hazro)' da linyit yataklan bulunmaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde katı yakıt olarak asfaltitler ve linyitler kullanılır. Bu oluşumların yapılarındaki yüksek kükürt ve kül içerdiğinden dolayı temizlenmeden yakıt olarak kullanılması uygun değildir. Bu çalışmada asfaltitleri ve linyitleri iyileştirmek için flotasyon ve yüzdürme-batırma deneyleri yapıldı. Flotasyonda etkin parametrelerden tane boyutu, katı oram, bastına, toplayıcı, köpürtücü miktan ve kanştırma hızının kömür yapısındaki kükürdün uzaklaştınlmasındaki etkileri incelenmiştir. Yüzdürme batırma deneyleri ile değişik yoğunluklarda kül ve kükürt arasındaki ilişki incelendi. Optimum flotasyon koşullarında ve yüzdürme batırma deneylerinde Hazro linyitinde kül, piridik kükürt ve sülfat kükürdü giderilebilidi. Hazro linyitinin piritik kükürt oranı yüksek olduğundan dolayı fiziksel yöntemlerle piridik kükürdü gidermede oldukça etkilidir. Asfaltitlerin organik kükürt yüzdesi yüksek olduğundan ve piritik kükürtte organik yapıya bağlı olduğundan dolayı sonuç alınamadı. Organik kükürt yüzdesi yüksek olan asfaltitler için bu işlemlerden sonra kimyasal zenginleştirme ve desülfürizasyon işlemleri uygulanması gerekmektedir.

Ill SUMMARY The southeast part of Turkey contains large deposits of asphaltites Şırnak (Avgamasya, Segürük), Silopi (Halbur) and lignites Diyarbakır (Hazro) which are largely considered as consumed of fuel. Southeastern Anatolian asphaltites and lignites are notoriously high in sulfur and therefore not suitable for direct use in combustion without extensive cleaning. In order to improve the quality of asphaltites and lignites, flotation and sink-float experiments were used. The effects of solid ratio, collector, frother, depressant and mixing velocity are investigated in desulphurisation. Sink-float experiments were conducted to examine the relationship between pyritic sulfur and ash content depending on the medium densities. The optimum flotation and sink-float conditions for Hazro lignites were obtained and when they are employed ash, pyritic sulfur and sülfat sulfur were removed with the possible highest ratios. The physical cleaning was found to be very effective in removing ash, pyritic sulfur and sülfat sulfur from Hazro lignite, probably due to its high sulfur content, but was not successful in removing pyritic sulfur from the asphaltites, possibly due to it's low pyritic sulfur and high organic sulfur. Organic sulfur is distributet through the coal matrix as an integral part of the coal molecular structure and accordingly it can not be removed by conventional cleaning or preparation processes, but requires chemical treatmant.