Mühimme Defterlerine göre Güney Adriyatik kıyılarında Osmanlı idaresi

Abstract

Tez çalışmamızın ana teması 1545-1574 yılları arasında Osmanlı Devleti'nin Güney Adriyatik bölgesindeki idaresidir. Bu çerçevede Adriyatik sahillerinin kıyı şeridinde bulunan Avlonya, İşkodra, İlbasan, Delvine sancakları ve Draç kazası ele alınmıştır. Çalışmamızın ana kaynağı ise Mühimme Defterleri'dir. Bu hususta Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı tarafından yayımlanan 3, 5, 6, 7, 12 numaralı Mühimme Defterleri ve Topkapı Sarayı Arşivi H. 951-952 Tarihli ve E-1231 numaralı Mühimme Defteri kullanılmıştır. Mühimme Defterleri Divan-ı Hümayun toplantılarında müzakere edilen dâhili ve harici meselelere ait siyasi, sosyal, askeri ve daha pek çok alanda alınan kararların yazıldığı defterlerdir. Devlet merkezinden beylerbeylerine, sancakbeylerine, kadılara, azep ağalarına, tahrir işleminde görevlendirilen kâtiplere ve daha birçok devlet görevlisine gönderilen kararları içeren bu defterler ilk elden yazılmış olmanın verdiği orijinallikle araştırmacılara idari, iktisadi, sosyal, askeri pek çok alanda devlet yapısını öğrenme şansı vermektedir. Tez giriş bölümü ve onu takip eden dört bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında kısaca bölgenin Osmanlı Devleti'nden önceki yapısına değinilmiştir. Daha sonra Osmanlı Devleti'nin Adriyatik kıyılarına hâkim oluşu ele alınmıştır. Osmanlı Devleti'nin Venedik Cumhuriyetiyle olan ilişkisine hükümler çerçevesinden değinildikten sonra tezin oluşmasını sağlayan hükümleri ihtiva eden Mühimme Defterleri tanıtılıp giriş kısmı tamamlanmıştır. Devamında birinci bölümde Güney Adriyatik kıyılarında yönetim merkezleri olan sancakların tarihçeleri, ikinci bölümde Osmanlı Devleti'nin idari yapısı, üçüncü bölümde sosyal yapısı ve son olarak dördüncü bölümde askeri yapısı 350'nin üzerinde Mühimme hükmüne dayanarak incelenmiştir.

The main theme of our thesis is the administration of the Ottoman Empire in the Southern Adriatic region between 1545-1574. Within this framework, the sanjaks of Avlonia, Shkodra, Ilbasan, Delvine and Draç town, which form the coastline of the Adriatic coast, have been identified. The main source of our study is Mühimme Books. In this respect, the Mühimme books numbered 3, 5, 6, 7, 12, which was published by the General Directorate of State Archives and Topkapı Palace Archived H. 951-952 dated and E-1231 numbered Mühimme books were used.Mühimme Books are the books in which the decisions taken in political, social, military and many other areas concerning the internal and external issues discussed in the Divan-ı Hümayun meetings are written. These notebooks, which include the decisions of the sultans sent to the beylerbeyler, sancakbeyler, kadı, azep lords, clerks and many other government officials, also give us the chance to learn the state structure in many fields such as administrative, economical, social and military. The thesis consists of the introduction, and including four chapters. In the introduction, the structure of the region before the Ottoman Empire is briefly mentioned. Then, the Ottoman Empire's dominance of the Adriatic coast is discussed. After mentioning the existing relations of the Ottoman Empire with the Republic of Venice within the framework of the provisions, Mühimme Books, which contain the provisions that make up this thesis, are defined and the introduction part is completed. Afterwards in the first part, the histories of the sanjaks are mentioned which are the administrative centers of the South Adriatic coast. And then the administrative structure of the Ottoman Empire, which constitutes the second part, the social structure that constitutes the third part and the military structure that form the fourth part were examined on the basis of more than 350 provisions.