Realist ve liberal yaklaşımlar ışığında Çin`in kuşak yol projesi ve batı balkanlar ayağı

Abstract

Çin 2000'li yıllarda artan ekonomik gücüne paralel olarak, uluslararası alanda daha proaktif bir dış politika izlemeye başlamıştır. 2013 yılında ilan edilen Kuşak-Yol Projesi de Pekin yönetiminin yeni dış politika paradigmasının en önemli araçlarından birisi olmuştur. Proje kapsamında dünya genelinde birçok bölgede, Pekin yönetimi tarafından sağlanan dış yardımlarla, Çinli şirketler liman, yol, enerji santralleri gibi büyük altyapı projelerini hayata geçirmektedir. Böylece şirketlerini dünyaya açarak ekonomik büyümesini sürdüren ve uluslararası alandaki gücünü artıran Çin, projelerin yürütüldüğü ülkelerin kalkınmasına ve uluslararası ticaretin güçlenmesine de katkı sağlamaktadır.Kuşak-Yol Projesi'nin en önemli ayaklarından birisi de Batı Balkanlar'dır. Bölge ülkeleri Avrupa'nın bir parçası olmakla birlikte, Avrupa Birliği'ne entegrasyonlarını henüz gerçekleştirememiştir. Balkanlar jeostratejik konumu itibariyle, Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, Rusya ve Türkiye gibi, küresel ve bölgesel aktörlerin güç mücadelesine girmelerine yol açmıştır. Bölgedeki geleneksel aktörlerden biri olmayan Çin de son yıllarda Kuşak-Yol ile birlikte Balkanlar'da etkinliğini artırmaya başlamıştır.Bu çalışmada Kuşak-Yol'un Sırbistan, Bosna-Hersek ve Karadağ ayakları vaka çalışması çerçevesinde incelenerek, projenin bütünü ve Çin'in değişen dış politika çizgisi hakkında ipuçları edinilmeye çalışılmıştır. Buna bağlı olarak vaka çalışmaları üzerinden Kuşak-Yol'un Balkanlar ayağı, realist ve liberal teoriler ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda edinilen bulgulara göre, realist argümanlar liberal argümanlara göre Kuşak-Yol'u daha tutarlı ve etraflı bir şekilde ele almaktadır. Buna göre Çin, Balkanlar'daki etkinliğini artırarak bölgedeki güç mücadelesinde Avrupa'ya karşı bir rakip olarak yükselmektedir. Bölge ülkelerini borç tuzağına düşürerek bu ülkeler üzerindeki nüfuzunu ve gücünü artırmaktadır. Bu bağlamda Çin, bölgenin hassas dengelerini bozabilecek adımlar atmakta, buradaki ülkelerin Batı'yla entegrasyonlarına ket vurmaktadır. Vaka çalışması üzerinden yapılabilecek çıkarımlara göre ise Çin, sadece kendi coğrafyasında güç kapasitesini artırmakla kalmamakta, bunun ötesinde gücünü maksimize etmek için dünyanın farklı bölgelerinde de etki alanını genişletmektedir. Bu da Çin'in revizyonist bir aktör olarak hareket ettiğini göstermektedir.

China, parallel to its growing economic power, started to follow a more proactive foreign policy after the 2000s. After its introduction in 2013, The Belt and Road Initiative has been the most important tool for China's new foreign policy. Under the framework of the Belt and Road, Chinese firms construct great scale infrastructure projects funded by Chinese foreign aids, such as ports, roads and energy plants around the world. By this way, China is opening its corporations to the world to sustain its economic growth, enhancing its power in the international arena, and supporting international trade as well as the development of the countries where the projects run. The Western Balkans is one of the key regions of the Belt and Road Initiative. Although the region is a part of Europe, the Western Balkan countries have not succeeded to complete their integration to the European Union yet. However, the its geostrategic importance has made the Western Balkans an area of competition for regional and international actors such as the European Union, the United States, Russia and Turkey. Although it is not one of the traditional actors in the region, China also began to extend its scope to the Balkans with the Belt and Road.This study tries to examine Belt and Road projects in Serbia, Bosnia-Herzegovina and Montenegro as case studies to make inferences about the whole of Belt and Road Initiative and China's changing foreign policy paradigm. To do this, the case studies have been examined under the light of realist and liberal theories. The study concluded that compared to the liberal arguments, realist arguments are more consistent and comprehensive to evaluate the Belt and Road Initiative. Hence China is increasing its presence in the Western Balkan's and rising as a rival to the European Union in the power struggle. By landing the region's countries in debt trap, China is enhancing its influence and power over these countries. Moreover, China is taking steps to disturb the delicate balance in the region and hinders regions integration with the West. The case studies indicate that China is not improving its power capability only in its neighbourhood. To maximise its power, China is trying to expand its sphere of influence to different parts of the World. Thus, China's actions show that China is a revisionist actor.