Bazı mercimek hat ve çeşitlerinin Mardin koşullarında kökboğazı çürüklüğü hastalığı (Phoma medicaginis var. pinodella)`na karşı reaksiyonlarının ve bu hastalığın verim üzerindeki etkisinin belirlenmesi

Abstract

BAZI MERCİMEK HAT VE ÇEŞİTLERİNİN MAROİN KOŞUMLARINDA KÖKBOĞAZI ÇÜRÜKLÜĞÜ (Phoma medicaginis var. pinodella) HASTALIĞINA KARŞİ REKSİYOİSLARININ VE BU HASTALİĞİN VERİM ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN BELİRLENMESİ Mahmut ZÎRRK 2002/Sayfa 51 ÖZ Bu çalışma, Mardin'de mercimek ekim alanlarında sorun olan kökboğazı çürüklüğü {Phoma medicaginis var. pinodella) hastalığına karşı dayanıklı hat ve çeşit geliştirmek amacıyla 1999-2000 yetişme sezonunda Mardin'in Nusaybin ilçesinde Güneydoğu Anadolu orijinli 26 mercimek hattı ve 3 mercimek çeşidi, hastalık etmenleri ile doğal bulaşık tarla koşullarında yürütülmüştür. Her parselden fide ve bakla bağlama dönemi olmak û/ere; iki ayrı dönemde sökülen 100'er bitkide hastalık oram ve 0-5 ıskalasına göre hastalık indeksi değerlendirilmiş, ayrıca hastalığın verim üzerindeki etkisi incelenmiştir. Yapılan değerlendirmede, mercimek hat ve çeşitlerinin tamamı hem fide döneminde hem de bakla bağlama döneminde hastalanmış olup fide döneminde hastalık indeksi 0.51- 2.02, hastalık oranı ise %23.33-76.67 arasında, bakla bağlama döneminde ise hastalık indeksi 1.14-3.03, hastalık oranı ise %47.67-96.67 arasında değişmiştir. Hastalığa en dayanıklı genotipler sırasıyla İZ-10, ÎZ-3, ÎZ-31, ÎZ-166, BM-332 hatları ve Kışlık Kırmızı çeşidi, en duyarlı genotipler ise RR-16, BM-71 1, BM-716, İZ-213 ve BM-66 hatları tespit edilmiştir. Genotipler arasında dane verimi 55.67-301.00 kg/da arasında değişmiş olup en yüksek verimli genotipler ÎZ-3, Kışlık Kırmızı ve İZ- 138, en düşük verimli genotipler ise RR-16, BM-66 ve ÎZ-93 olarak tespit edilmiştir. Verim ile hastalık indeksi ve hastalık oranı arasında 0.05 düzeyinde önemli ve olumsuz bir ilişki tespit edilmiş olup hem hastalığa tolerant hem de yüksek verimli genotipler IZ-3, Kışlık Kırmızı, ÎZ-10, BM-332 ve ÎZ-166 tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Mercimek, hem culinaris, Kökboğazı çürüklüğü, Phoma medicaginis var. pinodella, Çeşit Reaksiyonları, Verim, Verim Unsurları

VI DETERMINING REACTION OF SOME LENTIL LINES AND VARIETIES AGAINST CROWN ROT (Phoma medicaginis var. pinodella) DISEASE AND EFFECT OF DISEASE ON YIELD İN MARDİN PROVINCE CONDITIONS Mahmut ZİREK 2002/Page 51 ABSTRACT This study was conducted with 3 varieties and 26 lines of lentil, which were originally from Southeast Anatolia against crown rot {Phoma medicaginis var. pinodella) disease which infected in natural condition field with randomized block design and 3 replicated in Nusaybin district belong to Mardin province in 1 999 and 2000, The data were evaluated by pull-out of 100 plants from each plot in seedling and podding stages according to 0-5 scale, also effect of disease on yield were determined. According to evaluation all varieties and lines were infected with disease both seedling and broad stage, disease index and disease percentage were changed between 0.51-2.02 and 23.33-76.67 % in seedling stage; 1.14-3.03 and 47.67-96.67 % in broad stage respectively. The most resistant lines to disease were founded as İZ-10, İZ-3, İZ-31, İZ- 166, BM-332 and Winter Red Lines, and the most susceptible lines were recorded as RR- 16, BM-71 1, BM-716, ÎZ-213 and BM-66 respectively. It was determined a negative and an important relation between the disease index and disease percentage and yield in 0.05 level, also the grain yield were changed between 55.67 and 301.00 kg/da. The most productive lines were found as ÎZ-3, Winter Red Lines and IZ- 13 8, on the other hand the most unproductive lines were found as RR-16, BM-66 and İZ-93. Key Words: Lentil, Lens culinaris, Crown rot, Phoma medicaginis var. Pinodella Varieties Reactions, Yield, Yield component «SSSSSK^