Çeşitli pestisitlerin subletal derişimlerinin sivrisinek balığının (Gambusia affinis) solungaç, karaciğer ve barsaklarındaki histopatolojisi ve yağ asitleri kompozisyonu üzerine etkileri

Abstract

vu ÖZET Bu çalışmada endosulfan, malathion, deltametrin ve karbosulfanın subletal derişimlerinin sivrisinek balığı Gambusia affinis'in solungaç, karaciğer ve barsak dokularındaki histopatolojileri ile fosfolipitlerdeki yağ asitlerine etkileri araştırılmıştır. Pestisit uygulanan balıkların solungaçlarında; sekonder lamellerdeki epitel hücrelerinin hipertrofîsi, hücrelerin nekroz ve desquamasyonu, ödem, kan damarlarında dilatasyon ve komşu sekonder lamellerin yapışması ortak histopatolojik lezyonlar olarak saptanmıştır. Endosulfan ve karbosulfan uygulanan balıkların solungaçlarında, bunlardan farklı olarak aneurizm gözlenmiştir. Bu çalışmada endosulfan, malathion, deltametrin ve karbosulfan uygulanan balıkların karaciğer dokuları hemen hemen benzer histopatoloji göstermişlerdir. Pestisit gruplarının ve derişimlerinin farklı olmasından kaynaklanan herhangi bir patolojik lezyona rastlanmamıştır. Bu dört farklı pestisite bırakılan G. Affinis'in karaciğerinde; toksik dejenerasyon, vena centralisde dilatasyon, kupffer hücrelerinin belirginleşmesi, hepatositlerde hepatositomegali, bazı sinüzoitlerin genişleyip bazılarının da daralması, konjesyon, hemoraji, piknotik nukleuslar, pleomorfizm, nekroz ve yağ dejenerasyonu şeklinde değişiklikler saptanmıştır. Barsak dokusunun histolojik incelenmesinde, her dört grup pestisitin ortak olarak lamina propriadan villüslerin içerisine doğru mononuklear lökosit ve eozinofil infiltrasyonuna neden olduğu saptanmıştır. Villüslerin dilatasyonu da her dört grup pestisitte farklı derişimler ve farklı sürelerde meydana gelmiştir. Pestisitlere maruz bırakılan balıkların barsağında nadir olarak gözlenen atrofi, ödem, nekroz gibi değişikliklere yüksek derişimlerde uzun sürede rastlanmıştır.vıu Pestisitlerin subletal derişimlerine maruz kalan G. affinis' in, fosfolipitlerindeki yağ asit yüzdelerinde kontroller ile karşılaştırmada düzensiz azalma ve artmalar saptanmıştır. Uygulanan pestisitler total doymuş, n-9, n-6, n-3 yağ asit yüzdelerinde değişik oranlarda ve değişik günlerde farklılıklara sebep olmuştur. Endosulfan uygulamaları, C14:0, C16:l, C20:3, C20:5, C22:4, C22:5 ve C22:6 yağ asitlerinde önemli değişikliklere sebep olmuştur. Malathion uygulamalarında en fazla değişiklikler, C14:0, C16:0, C16:l, C18:3, C20:5 yağ asitlerinde saptanmıştır. Deltametrin uygulanan gruplarda gözlenen önemli değişiklikler, C14:0, C16:l, C20:5 yağ asitlerinde tespit edilmiştir. Karbosulfan uygulamaları ise en fazla C16:l, C18:0 ve C22:6 yağ asitlerinde değişikliklere sebep olmuştur. Yağ asidi analiz sonuçlan, pestisit gruplarının benzer şekilde düzensiz farklılıklar meydana getirdiğini göstermiştir.

IX SUMMARY In this study, the effects of sublethal concentrations of the endosulfan, malathion, deltamethrin and carbosulfan on histopathologies of liver, gut and gill tissues and the fatty acids of phospholipids in Gambusia qfflnis were examined. In the gills of fish treated pesticide, hypertrophy of epithelium cells in the secondary lamellae, desquamation and necrosis of cells, lifting of epithelium cell layer, oedema, dilatation of blood vessels and fusion of the adjacent secondary lamellae were determined as common histopathological lesions. Telangiectasia was also observed in the gills offish when they were treated with endosulfan and carbosulfan. Liver tissues of fish exposed to endosulfan, malathion, deltamethrin and carbosulfan showed similar histopathological alterations. Any pathological lesions resulting from different pesticide groups were not determined. The alterations observed in the liver of G qffims exposed to four pesticides included toxic degeneration, dilatation of central vein, the appearance of kuppfer cells, hepatocytomegaly, dilatation of sinusoids, congestion, haemorrhage, pycnotic state of nuclei, pleomorphism, necrosis and lipoid degeneration. Histopathological examination of gut tissues in fish exposed to four groups of pesticides revealed infiltration of mononuclear leucocyte and eosinophils towards to lamina propria. Dilatation of villuses occured at different concentratations and time for each group of pesticides. It was also observed that there were alterations such as atrophy, necrosis and oedema in the gut tissues of fish exposed to the higher concentrations of pesticides.When compared with those of controls, there were random increases and decreases in fatty acids in membran phospholipids of G. qffinis subjected to sublethal concentration of pesticides. The applied pesticides brought about changes in percentages of total saturated, n-9, n-6 and n-3 fatty acids at different concentrations and on different days. Applications of endosulfan caused significant changes in fatty acids, C14:0, C16:l, C20:3, C20:5, C22:4, C22:5 and C22:6. In the applications of malathion the most significant changes were observed in C14:0, C16:0, C16:l, C18:3 and C20:5 fatty acids. The important changes were observed in C14:0, C16:l and C20:5 fatty acids in the applications of deltamethrin. The applications of carbosulfan caused changes largely in C16:l, C18:0 and C22:6 fatty acids. The analysis results have showed that pesticide groups cause random differences in similar manner in fatty acid.