Reşat Nuri Güntekin romanlarında halkbilimi unsurlarının araştırılması

Abstract

Bu araştırma, Reşat Nuri Güntekin'in romanlarında halkbilimi unsurlarının tespit ederek romanın içeriğine etkisini ortaya çıkarmak, geleneksel anlatım türlerinden romana geçişte değişiklikleri belirlemek amacıyla yapılmıştır.Araştırma Reşat Nuri Güntekin'e ait yayınlanmış 19 roman (Harabelerin Çiçeği, Gizli El, Çalıkuşu, Damga, Dudaktan Kalbe, Akşam Güneşi, Bir Kadın Düşmanı, Yeşil Gece, Acımak, Yaprak Dökümü, Kızılcık Dalları, Gökyüzü , Eski Hastalık, Ateş Gecesi, Değirmen, Miskinler Tekkesi, Kan Dâvası, Kavak Yelleri, Son Sığmak) üzerinde yapılmıştır. Reşat Nuri'nin hayatı ve eserleri, halkbilimi unsurları açısından değerlendirilmiş ve genel halkbilimi unsurları tespit edilmiş, elde edilen bulgular halkbilimi araştırmacılarının tasniflerine göre sıralanmıştır. Sedat Veyis Örnek, Umay Günay ve Erman Artun'un tasnifleri göz önüne alınarak elde edilen bulgular tasnif edilmiş, metinde geçtiği yerler aktarılarak halkbilimindeki tanımları yapılmış, kullanılan unsurun Reşat Nuri'nin kullanış amacı ve esere etkisi belirtilmiştir. Elde edilen sonuçların sıralanmasıyla Reşat Nuri'nin eserlerinde Anadolu folkloruna ait materyallerin daha ziyade halk edebiyatına ait olduğu görülmüştür. Folklorik unsurların daha sık rastlandığı yer ise İstanbul olduğu ortaya çıkmıştır. Yazarın roman türünün batı eksenli bir tür olması, dönemin genel ideolojik akımının Batıcılık olması gibi sebeplerle İstanbul folkloruna daha fazla yer verdiği görülmüştür. Halkbilimi unsurlarında tasniflerde yer almayan: okul hayatı geçiş dönemlerine doğum sonrasına eklenmiştir. Halk İnanışı başlığına dini inanış ve tasavvuf bulguları eklenmiştir. Romanlarda geçen Anadolu folkloru unsularının karşısına genellikle yeni hayat tarzındaki alternatifleri sunularak verildiği tespit edilmiştir. Bununla beraber özellikle halk edebiyatına ait türlerden romanlarda çok açık şekilde etki ettiği tespit edilmiştir. Damga romanını bir masalın güncel hali gibi tasarlanmıştır. Diğer halk edebiyatı unsurlarının da romanlarda yer aldığı özellikle halk hikayelerine yer verildiği görülmüştür.

This research was carried out in order to determine the folkloric elements in Reşat Nuri Güntekin's novels, the effect of these elements on the novel, and changes in the transition from traditional narrative styles to novel.The research was conducted on Reşat Nuri Güntekin's 19 published novels (Harabelerin Çiçeği, Gizli El, Çalıkuşu, Damga, Dudaktan Kalbe, Akşam Güneşi, Bir Kadın Düşmanı, Yeşil Gece, Acımak, Yaprak Dökümü, Kızılcık Dalları, Gökyüzü , Eski Hastalık, Ateş Gecesi, Değirmen, Miskinler Tekkesi, Kan Dâvası, Kavak Yelleri, Son Sığmak) The life and works of Reşat Nuri Güntekin was evaluated in terms of their contents, general folkloric elements were determined, and findings obtained were sorted according to the classifications of folklore researchers. Findings were sorted according to the classifications of Sedat Veyis Örnek, Umay Günay and Erman Artun, relevant sections in the texts were quoted and their folkloric definitions were made, Reşat Nuri's purpose of using the element and its effect on the literary work was explained. After the results obtained were sorted, it was observed that materials of Anatolian folklore used in the works of Reşat Nuri mostly belong to folk literature. It was also determined that folkloric elements are found in İstanbul more than other areas. It was observed that İstanbul folklore was used in the works more due to reasons such as the fact that the author's novel is more western oriented, and general ideological movement of the period was Westernism. School life, which was not included in the classification of folkloric elements, was added to transitional periods, the period after birth. Religious belief and findings on Islamic mysticism were added under the heading 'folk belief'.' It was determined that alternatives in the style of a new life were presented against the elements of Anatolian folklore referred to in the novel. On the other hand, it was observed that literary styles particularly from folkloric literature had an obvious effect on the novels. The novel 'Damga' was designed like the contemporary version of a fairy-tale. It was observed that other elements of folk literature, especially folk tales were used in the novel.