İn vitro şartlarda beş tritikale genotipinin tuz stresine yanıtının bazı biyokimyasal ve fizyolojik parametreler kullanılarak incelenmesi

Abstract

Tuzluluk, bitki gelişimini kısıtlayan önemli abiyotik streslerden biridir. Tritikale, yüksek kaliteli tohumu, verim potansiyeli ve hastalığa karşı direnci ile bilinen, son derece uygun bir üründür. Bu çalışmada, kallus ve embriyogenik kallus oluşumunda ekili olan beş tritikale genotipinin (Ümran Hanım, Mikham 2002, Melez 2001, Tatlıcak ve Alper Bey) farklı konsantrasyonlardaki tuz stresine verdiği yanıtlar test edilmiştir. Kotiledon eksplantları, kallus indüksiyonu ve embriyogenik kallus oluşumu için eksplantlar olarak seçilmiştir. Test edilen beş tritikale genotipi, kallus büyümelerine ve embriyogenik kallus oluşumlarına göre değişmiştir. Daha iyi kallus indüksiyonu için Ümran Hanım, Tatlıcak ve Alper Bey gözlenirken; benzer şekilde, aynı genotipler, in vitro şartlarda tuzda daha iyi embriyogenik kallus oluşumuyla cevap vermiştir. Tuz stresi altında bu genotiplerin embriyogenik kallus büyümesinde önemli bir azalma gözlenmiştir. Emriyogenik kallusun NaCl' ye verdiği cevaplara göre, beş tritikale genotipi, Tatlıcak> Ümran Hanım> Alper Bey> Mikham 2002> Melez 2001 olacak şekilde sıralanmıştır. Bu beş tritikale genotiplerinin hepsi tuz stresine maruz bırakıldıklarında kontrol bitkilerinden daha fazla prolin ve şeker biriktirmişlerdir. Prolin seviyesi 200 mM' da zirve yapmış, en düşük ve en yüksek içerik 0-200 mM tuz konsantrasyonlarında elde edilmiştir. Çözünebilir şekerlerin birikimi, kontrol gruplarına kıyasla yaklaşık iki kat artmıştır. Tuza duyarlı genotiplerde lipid peroksidasyonu tuza dayanıklı olanlara göre daha fazla olduğu gözlenirken, H2O2 miktarı tuza dayanıklı genotiplerde artarken, tuza duyarlı genotiplerde ise azaldığı gözlenmiştir. Antioksidan enzim aktiviteleri, artan NaCl konsantrasyonuna cevap olarak artan bir eğilim sergilemiştir.

Salt stress is one of important matters negatively affects of agricultural productivity in worldwide. Triticale has hybrid genome, its source of high grain, good quality and resistant to pathogen. Resistance of triticale growing cultivars ( Alper Bey, Mikham 2002, Tatlıcak, Melez 2002 and Ümran Hanım) of triticale to salinity were carried out in green calli induction in this research. Mature embryo was choosed as explants for calli formation and green calli induction. Tested cultivated differed in their calli formation and green calli induction. Tatlıcak, Ümran Hanım and Alper Bey were obtained for more quality calli formation; likewise, the same cultivars observed at the more green calli induction in the NaCl stress. Seriously reduce in green calli induction was determined in in vitro media. In terms of the resistance to NaCl based on green calli, tested cultivars were observed to Tatlıcak > Ümran Hanım > Alper Bey > Mikham 2002 > Melez 2001. A significant sugar and proline were reached in tested cultivars than in non-tested cultivars when all were carry out NaCl stress. Proline amount reached at 200 mM whereas the highest and lowest amount was observed at 200–0 mM in vitro NaCl media. The amount of soluble sugars was highly related to 0–200 mM NaCl levels. While lipid peroxidation was observed to be higher in salt-sensitive genotypes than salt resistant ones, H2O2 amount increased in salt-resistant genotypes and decreased in salt-sensitive genotypes. Antioxidant enzyme activities demonstrated an increasing trend against of the high levels of salt.