`Hacıhaliloğlu` kayısı (Prunus armeniaca L.) çeşidinin in vitro çoğaltımı

Abstract

Bu çalısmada; ?Hacıhaliloglu? kayısı çesidinin; tohumlarından ve ürün verenagaçlarından alınan farklı eksplantlar için, in vitro oganogenesis protokolleri tanımlanmıstır.Çalısmada kullanılan eksplantlar için gelistirilen sterilizasyon tekniklerine göre;öncelikle materyallerin tamamı etil alkol içerisinde 40 saniye bekletilerek önsterilizasyonislemine tabi tutulmustur. Daha sonra; tohumların sterilizasyonu için %5 NaOCl içerisinde 15dakika; nodal tomurcukların sterilizasyonu için %5 NaOCl içerisinde 10 dakika bekletmeisleminin uygun oldugu tespit edilmistir.Tohum ve nodal tomurcuklardan elde edilen eksplantlar için kültür baslatma,proliferasyon, köklenme ve aklimatizasyon yöntemleri tanımlanmıstır. Kültür baslatmaçalısmaları kapsamında; kayısı tohumlarının çimlenmesi bakımından 1 mg/l BAP'lı ortamdaçimlenme oranının %67 oldugu, ve ortalama sürgün uzunlugunun 17.99 mm olarakgerçeklestigi görülmüstür. Ortama oksin ilavesi yönünden 1 mg/l BAP + 0.3 mg/l IBAkullanımı adı geçen özellikler bakımından en iyi sonucu vermistir. Nodal tomurcuklarlakültüre baslamanı zamanı yönünden mayıs-haziran aylarının uygun oldugu tespit edilmistir.Proliferasyon çalısmaları kapsamında; tohum kaynaklı sürgünlerin rejenerasyonusırasında; 1 mg/l BAP kullanılmıs ve 3.68 ± 0.65 adet sürgün ve 10.66 ± 0.90 mm ortalamasürgün uzunlugu tespit edilmistir. Nodal tomurcuk kaynaklı sürgünlerin çogaltımında ise;1 mg/l BAP kullanılarak 2.64 ± 0.69 adet sürgün elde edilmis olup, ortalama sürgün uzunlugu5.80 ± 0.40 mm olarak bulunmustur.Tohum kaynaklı sürgünlerin köklendirilmesi amacıyla; 0.5 mg/l NAA kullanımı en iyisonucu vermis ve yine %60 oranında köklenme elde edilmistir. Ayrıca karanlıkta bırakmaisleminin köklenme açısından etkili olmadıgı sonucuna varılmıstır. Nodal tomurcuklardanelde edilen sürgünlerin köklendirilmesi için 2 mg/l IBA en iyi sonucu vermis ve %60köklenme oranı saglanmıstır. Kültür baslatma çalısmalarından itibaren 15 hafta sonra araziyeaktarılan nodal tomurcuk ve tohum kaynaklı bitkilerde yaklasık %70-80 oranında yasayanbitki elde edilmistir.Anahtar Kelimeler: Kayısı, Prunus armeniaca L., Hacıhaliloglu, In vitro, Çogaltım,Organogenesis.

Methods were developed for organogenesis of apricot, (Prunus armeniaca L.) cv.?Hacıhaliloglu?, using tissues from axenic seedlings and mature explants.An effective surface sterilization method for the production of axenic explants fromP. armeniaca mature seeds and mature apical shoots and nodal buds were achieved. Maturekernels of ?Hacıhaliloglu? from which the outer endocarp had been removed, werepres-sterilized by immersion in absolute ethanol for 40 sec. Followed by a rinse with steriledistilled water. These pre-sterilized kernels then exposed to 5% NaOCl solution for 15 minfollowed by a five rinses with sterile distilled water. In the case of explants from matureapricot materials, decontamination was best achieved when the nodal buds were surfacesterilized by immersion in an aqueous solution of 5% NaOCl (Axion) for 10 min.Methods were described for the initiation, proliferation, rooting and acclimatization ofseedlings from mature axenic seeds and mature nodal buds. The best germination rate was67%, and the mean shoot length was 17.99 mm on MS medium containing 1 mg/l BA.Inclusion of 0.3 mg/l IBA on 1 mg/l BA gave the best results for the initiation of culturesfrom nodal buds. The best periods for the explanting of nodal buds were May and June for theinitiation of cultures.The mean shoot number was found to be 2.64 ± 0.69, and 3.68 ± 0.65 when theexplants derived mature nodal buds and seedlings, respectively were used for proliferation.The mean length of shoots was found to be 5.80 ± 0.40 mm and 10.64 ± 0.90 mm when theexplant derived from mature nodal buds and seedlings, respectively for proliferation.The best rooting of mature P. armeniaca materials was achieved with the explant,subcultured only once on proliferation medium and induced to root (60%) on 2 mg/l IBA. Inthe case of seedling materials, the best rooting (60%) was achieved with 0.5 mg/l NAA.Keeping the cultures in total darkness was not beneficial for the improvement of rooting. 70-80% of surviving plantlets was obtained from the plantlets derived from seedlings and maturenodal buds 15 weeks after transferring to soil conditions, respectively.Keywords: Apricot, Prunus armeniaca L., Hacıhaliloglu, In vitro, Propagation,Organogenesis.