Dicle havzasında sıcaklık yağış ve kuraklık analizi

Abstract

Endüstriyel faaliyetler sonucu atmosferdeki karbondioksit ve diger gazlardaki artısdünyanın küresel olarak ısınmasına neden olmaktadır. Bu ısınma iklim degisikliginin yanı sırataskın ve kuraklık gibi ekstrem olaylarda artıslara sebep olmaktadır. Son yıllarda iklimlerdekidegisiklikler sonucu bazı ülkelerde sel felaketleri olurken, bazı ülkelerde ise artan sıcaklık veazalan yagıslarla birlikte kuraklık görülmektedir. Bitki örtüsünden yoksun Güney DoguAnadolu Bölgesinde kuraklık zamanla gelisen önemli dogal afetler arasında yerinialmaktadır. Yapılan arastırmalar kurak ve yarı kurak bölgelerde mevsim içinde ortaya çıkanürün kayıplarının büyük bir kısmının su yetersizligi sonucunda olustugu konusundabirlesmektedir.Dicle havzası yagıs-sıcaklık ve kuraklık analizi olarak yapılan bu çalısmada, seçilmis 13meteoroloji istasyonuna ait uzun yıllar ortalama sıcaklık verileri ile seçilmis 18 meteorolojiistasyonuna ait uzun dönem ortalama aylık yagıs degerleri Devlet Meteoroloji sleritarafından yürütülen sürekli ölçüm sonuçlarından elde edilmistir. ki asamadan olusan buçalısmanın birinci asamasında, Dicle Havzası'ndaki uzun yıllar içerisinde belirliistasyonlardan elde edilen verilerle kurak dönemlerin yagıs, sıcaklık degisimleri vepotansiyel evapotranspirasyon degerleri dikkate alınarak Thornthwaite kuraklık indekslerihesaplanmıs ve söz konusu bölgenin kuraklık riski belirlenmistir. kinci asamada iseGelistirilmis Fournier Yagıs ndisi ve Bagnouls-Gaussen Kuraklık ndisleri belirlenerek bu ikiindise baglı olarak yagısların neden oldugu her istasyona ait asındırıcı güç indislerihesaplanmıstır.Bu çalısmada, Thornthwaite Kuraklık indeksi sınıflamasına göre kuraklık riskinin en azoldugu yerin Bitlis ve kuraklık riskinin en fazla ve ciddi oldugu yerlerin sırası ile Diyarbakır,Batman ve Cizre oldugu belirlenmistir. Gelistirilmis Fournier ve Bagnouls-Gaussenyöntemlerinin bir arada kullanılması ile bes aylık Haziran-Ekim arası bir istasyon (Cizre),dörtaylık Haziran-Eylül arası dokuz istasyon, üç aylık Haziran-Agustos aylarında olmak üzere üçistasyonda kurak dönemlerin olustugu sonucuna varılmıstır.ANAHTAR KELMELER : Dicle Havzası, Sıcaklık,Yagıs ndisi, Kuraklık ndisi,Thornthwaite Yöntemi, Fournier Yöntemi, Bagnouls-Gaussen Yöntemi

Increases of carbon dioxide and other gases in atmosphere due to industrial activitieshave caused global warming. Global warming has caused increases in extreme events such asflood and drought as well as climate changes. In recent years as a result of changes inclimate, in some of countries flood disasters have occurred and in some of them increases intemperature, decreases in precipitation and drought have been seen. Drought has became oneof the most important natural disaster in Southeast Anatolia Region that is devoid ofvegetation. From the researches have been done, it is determined that, major part of loss inagricultural products occurred in arid and semi-arid regions during the season were becauseof the water deficiency.In this study that has been done as ?Analysis of precipitation-temperature and drought inTigris Basin.? , monthly mean temperature data for long time period concerning 13 selectedmeteorological stations and monthly mean precipitation data concerning 18 selected stationswere obtained from permanent measurement results of State Meteorological Works. In firstsection of this study that consisted of two sections , Thornthwaite drought indexes have beencalculated and drought risk for the region has been determined according to changes inprecipitation , temperature and potential evapotranspiration values that obtained fromdefinite stations in Tigris Basin for arid term. In the second section, Enhanced FournierPrecipitation indexes and Bagnouls-Gaussen drought indexes have been determined andaccording to calculated index values Abrasive Power indexes that caused by precipitationhave been determined for each station.In this study due to Thornthwaite drought index classification it has been determined thatthe place that has minimal drought risk is Bitlis and places that have maximal drought riskare Diyarbakır, Batman and Cizre. By using Fournier and Bagnouls-Gaussen methodstogether it is deduced that arid periods have been occurred five months June-October in onestation (Cizre), four months June-September at nine stations and three months June-Augustat three stations.KEY WORDS : Tigris Basin, Temperature, Precipitation Index, Drought Index,Thornthwaite Method, Fournier Method, Bagnouls-Gaussen Method.