Heft- peyker ve Seb`a-i Seyyar mesnevilerinde sembolik alegorik yapı: Karşılaştırmalı bir inceleme

Abstract

Klasik Türk Edebiyatı alanındaki mesnevilerde çokça işlenmiş konulardan biri olan İran Sasani hükümdarı V. Behram-ı Gûr'un anlatıldığı eserlerde tematik unsurları ve sembolizm öğelerini inceleyen bu çalışma İran ve Türk Edebiyatı sahasına yönelmiştir. Bu türde eserlerin ilki ve en çok tanzir edileni olan Nizâmî'nin Heft-Peyker mesnevisi ile Çağatay sahasındaki en büyük sanatçısı Ali Şir Nevâî'nin Seb'a-i Seyyar'ı esas alınarak karşılaştırmalı bir inceleme çalışması yapılarak sembolik-alegorik unsurlar yönünden değerlendirilmiştir. Heft-Peyker veya Seb'a-i Seyyar ismini alan bu mesnevide İran Sasani hükümdarı Behram'ın hayatının konu edildiği, bir ana hikâye ve bu hikâyenin yanısıra her gece yedi iklimden gelen güzeller dolayısıyla anlatılan iç hikâyeler bulunmaktadır. Bu tezde Nizâmî'nin Heft-Peyker eseri Ali Şir Nevâî'nin Seb'a-i Seyyar eseri ve diğer eserler üzerinde sayı, renk ve astrolojik sembolizm tematik unsurlarla birlikte incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Heft-Peyker, Seb'a-i Seyyar, Sembolizm, Alegori a doldurulacaktır.

This study examines thematic elements and elements of symbolism in the works in which the Persian Sassanid ruler V Behram-ı Gûr, who is one of the most studied subjects in the mesnevi in the field of Classical Turkish Literature, is directed to the field of Iran and Turkish Literature.The first and most tanzir of Nizâmî's Heft-Peyker mesnevi and Ali Şir Nevâî's greatest artist in the Çağatay area were evaluated in terms of symbolic-allegoric elements.Iranian Sassanid ruler in this mesnevi named Heft-Peyker or Seb'a-i SeyyarThere is a main story about Behram's life, as well as inner stories that are told every night because of the beauties coming from seven climates. In this thesis, number, color and astrological symbolism are examined along with thematic elements on Nizâmî's Heft-Peyker's work Ali Şir Nevâî's Seb'a-i Seyyar and other works. Keywords: Heft-Peyker, Seb'a-i Mobile, Symbolism, Allegory