Bir sermaye birikim aracı olarak kentsel toprak rantının paylaşım süreci -Çevre düzeni planından imar planına-: Adıyaman kenti örneği

Abstract

Sanayi kentinin sorunlarına çözüm bulmak için bilimsel bir disiplin haline gelen kent planlaması pratiği, tarihsel süreç içerisinde egemen sınıfın talepleri doğrultusunda farklı amaçları gerçekleştirmek üzere kullanılmıştır. Kamu yararını savunması gereken plancı, söz konusu egemen gücün isteklerini kâğıda döken bir teknik eleman konumuna itilmiştir. Neo-liberal dönem öncesinde küçük ölçekli çıkarların alanı olan kentler, 1980'li yıllarda, devletin yerel yönetimler aracılığıyla sermayeye kaynak aktarımını sağladığı kentsel yatırımlarla birlikte büyük ölçekli sermaye gruplarının odağı haline gelmiştir. Böylece kent toprağı hiç olmadığı kadar değer kazanmaya başlamıştır. Bu dönemde dünyada olduğu gibi Türkiye'de de yerelin önemi artmıştır. Kentsel rantın paylaşımının en önemli aracı olan imar planlarının, yüz yüze ilişkilerin görece yoğun olduğu yerel yönetimlere devredilmesi plan kararlarını esnek hale getirmiştir. Plan kararlarının esnekleşmesi imar haklarını ve imar planı sınırlarını esnekleştirmiştir. İmar planları ile üretilen artı değerin, sermaye birikim aracı olarak kullanılması yaygınlaşmıştır. Bu tezde, imar planı kararlarının kentsel rantın paylaşım sürecindeki etkileri Adıyaman Kenti örneğinde incelenmektedir.Anahtar Kelimeler: Kent Planlama, Kentsel Toprak, Kentsel Toprak Rantı.

The practice of urban planning, which has become a scientific discipline for finding solutions to the problems of the industrial city, has demands of the ruling class in the historical process. The planner, who had to defend the public interest, was pushed into the position of a technical person who put the wishes of the sovereign power on paper.Before the neo-liberal period, cities, which were the areas of small-scale interests, became the focus of large-scale capital groups in the 1980s, together with urban investments in which the state provided funds to capital through local governments. Thus, the land of the city began to gain value more than ever. In Turkey, as in the world during this period has also increased the importance of the local area. The transfer of urban development plans, which are the most important means of sharing urban rent, to local administrations where face-to-face relations are relatively intense has made the plan decisions flexible. The flexibility of the plan decisions has made the zoning rights and zoning plan boundaries flexible. The use of surplus value produced by zoning plans as a capital accumulation tool has become widespread. In this thesis, the effects of zoning plan decisions on the sharing process of urban rent are examined in the case of Adıyaman City.Key Words: City Planning, Urban Land, Urban Land Rent.