Ön bitki, toprak işleme ve azot kaynağının ikinci ürün soyada verim, kalite ve nodül oluşumu üzerine etkileri

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ön bitki (buğday, mercimek), toprak işleme (geleneksel toprak işleme, toprak işlemesiz) ve azot kaynağı ( bakteri aşılama ve azotlu gübre uygulaması)'nın ikinci ürün soyada verim, kalite ve nodül oluşumu üzerine etkilerini karşılaştırmaktır. Deneme Diyarbakır da 2010 yılında Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü Araştırma alanında bölünen-bölünmüş deneme desenine göre 3 tekerürlü olarak yürütülmüştür. Araştırma sonuçlarına göre, ön bitki uygulamalarında, bitki boyu, meyve sayısı, ilk meyve yüksekliği, dal sayısı ve tohum verimini etkilemiş, ön bitki mercimek uygulaması, bitki boyu, meyve sayısı, dal sayısı ve tohum verimini artırmıştır. Bitki boyu, meyve sayısı, ilk meyve yüksekliği, tohum verimi, nodul azot oranı ve nodül kuru madde oranı toprak işleme uygulamasından etkilenmiş. Geleneksel toprak işleme, toprak işlemesiz uygulamaya göre %20 daha fazla tohum verimi vermiştir. Toprak işleme nodül oluşumu üzerine etkili olmadığı halde ön bitki x toprak işleme x azot kaynağı kombinasyonu bitki başına nodül sayısını etkilemiştir. Böylece ön bitki buğday + toprak işlemesiz + bakteri aşılaması uygulamasında en yüksek nodül sayısı elde edilmiştir (78.5 adet.bitki-1). Azot kaynağının bitki boyu, meyve sayısı, ilk meyve yüksekliği, dal sayısı, 100 tohum ağırlığı, nodül N oranı, nodül kuru madde oranı üzerine önemli etkisinin olduğu belirlenmiştir. Genellikle incelenen tüm karakterler azot uygulanmayan kontrol parselleriyle karşılaştırıldığında azot kaynağı uygulamasıyla artış gösterdiği saptanmıştır. Tohum verimi bakımından soyanın ön bitki mercimek + geleneksel toprak işleme + bakteri aşılaması uygulaması altında daha iyi tepki gösterdiği ve 321 kg.da-1 tohum verimi elde edilmiştir. Bu araştırma göstermektedir ki toprak işlemesiz sistemde ve ön bitki mercimek uygulamasında uygulanan bakteri aşılaması uygulamasının soya büyüme-gelişme, tohum verimi ve nodül oluşumu bakımından potansiyel bir artış sağlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Soya, ön bitki, toprak işleme, azot, rhizobium, verim, kalite, bakteri aşılama

The objective of this study was to compare the effects of previous crop residue (wheat vs. lentil), tillage ( conventional tillage vs. no-tillage) and nitrogen source (rhizobial inoculant and fertilizer-N application) on yield, quality and nodulation of double-crop soybean. The field experiment was conducted at the experimental area of Dicle University Faculty of Agriculture, Field Crops Department, Diyarbakır in 2010. The experiment was laid out as split-split plot with three replications. According to results obtained from study, previous crop residue affected plant height, pod number per plant, first pod height, stem number and seed yield. Lentil crop residue treatment increased plant height, pod number per plant, stem number and seed yield, whereas decreased first pod height. Tillage treatment affected plant height, pod number per plant, first plant height, seed yield, nodule nitrogen concentration and nodule dry matter. Conventional tillage produced 20% greater seed yield than no-tillage treatment. Tillage didn?t affect nodulation, but previous crop residue x tillage x nitrogen source combination was affected nodule number per plant. Thus, wheat crop residue + no-tillage + rhizobium inoculation treatment had the highest nodul number per plant (78.5 no plant-1). There was significant effect of nitrogen source on plant height, pod number per plant, first pod height, stem number per plant, seed weight, seed yield, harvest index, oil content, nodule number, nodule nitrogen concentration and nodule dry matter. All characters examined generally increased with nitrogen source treatment compared to no nitrogen (control) treatment. An optimum soybean response in terms of seed yield was observed under lentil residue + conventional tillage and rhizobium inoculation treatment (321 kg da-1). This research demonstrates that applying rhizobium inoculation in no tillage system and lentil residue has the potential in increase soybean growth, seed yield and nodulation.KeyWords: Soybean, Previous crop, Tillage, Nitrogen, Rhizobium, Yield, Quality, Nodulation