Bursa Orman Bölge Müdürlüğü`nde yayılış gösteren gümüşi ıhlamur (Tilia tomentosa Moench.) çiçeklerinin kalitesi üzerine araştırmalar

Abstract

Geleneksel olarak halk arasında yüzyıllardır kullanılan ıhlamur konusunda ülkemizde yapılan araştırmalar sınırlıdır. Önemli bir odun dışı orman ürünü olmasına rağmen faydalanmaya dönük seleksiyon, çeşit geliştirme ve kültüre alma çalışmaları yapılmamış olup, doğal ormanlardan tahripkâr şekilde faydalanma devam etmektedir. Ekolojisinin uygun olduğu alanlarda ya da özel plantasyon kurma çalışmalarında öncelikle çiçek verimi ve kalitesi üstün bireylerin seçilmesi ve klonal olarak çoğaltılması gerekmektedir. Ülkemizdeki ıhlamur türlerinin doğal yayılış alanlarında çiçek verimi ve kalitesi üzerinde yapılmış bilimsel çalışmalar sınırlıdır. Klonal fidan üretimine esas teşkil etmesi bakımından öncelikle üstün nitelik ve nicelik gösteren bireylerin tespit ve selekte edilmesi önem taşımaktadır. Bursa Orman Bölge Müdürlüğü dâhilinde saf ya da karışık verimli ıhlamur popülasyonları 10.139 ha alanda yayılış göstermekte ve üretilen yıllık ıhlamur çiçeğinin büyük kısmı elde edilmektedir. Çalışmada; yayılış alanlarından örnekleme yöntemi ile çiçeklenme zamanı usulüne uygun olarak örneklemeler yapılarak yağ verimlerinin belirlenmesi ve popülasyonlara göre sınıflandırılması yapılmıştır. Gümüşi ıhlamur (Tilia tomentosa Moench.) çiçekleri doğal yayılış gösterdiği üç popülasyondan toplamda 111 ağaçtan alınmıştır. Çiçek kurulları clevenger cihazında ekstrakte edilerek yağ verimleri belirlenmiştir. Envanter formunda belirtilen faktörlerin yağ verimine etkisi olup olmadığı denetlenmiştir.Bu çalışmaya göre; doğal gümüşi ıhlamur popülasyonlarının ağırlıklı olarak 0-500 metre rakımlar arasında yayılış gösterdiği ve %70'inin kuzey bakılarda bulunduğu belirlenmiştir. Ortalama eğim %32 olarak bulunmuştur. Ihlamur çiçekleri %72 oranında tam kapalı ormanlardan toplanmıştır. Yapılan varyans analizlerine göre sadece toplanan yer ile rakım faktörlerinin yağ verimi üzerinde anlamlı fark oluşturduğu, diğer faktörlerin ise anlamlı fark meydana getirmediği belirlenmiştir

Tilia sp. Which has traditionaly been used by the public for centures is an important non-wood forest product. Although it is important non-wood forest product reseacrches are limited. Selection for benefiting and cultivation studies haven't been carried out, explotation of natural forests continue.To determine the yield and quality of lime flower in areas where ecology is approprrate or in special plantation studies, it is necessary to select the superior individuals and clonally reprodice them afterwards. Scientific studies in our country which are on the yield and quality of linden flowers in natural spreading areas are not sufficent. It is important to identify indivudials who are of superivor quality and quantity because they serve as a basis of clonal propagation. Pure ot mixed lime populations are located in 10.139 hectares. Within Bursa Forestry Directorate and a large persentage ot the annual linden flowers are abtained from this region. In this study; the sampling method was used to determine the oil yields and to classify them according to the populations.The silver linden flowers (Tilia tomentosa Moench.) were taken from 111 threes. Flowers were extracted in the clevenger device and oil yields were determined. It was checked whether the factors stated in the inventory form had an effect on oil yield.According to study; It was determined that the natural silver lime populations were distributed mainly in 0-500 meters altitudes and 70% in the northern slops. The average slope was 32%. Linden flowers were collected from 72% of fully cover forests. According to the analysis of variance, it was determined that the localiyt and altitude had a significant difference on the oil yield and the other factors did not make a significant difference.