Kastamonu-Küre`den temin edilen bakır cüruflarının değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma; Kastamonu küreden temin edilen bakır cürufundan bakır ve kobalt kazanılması ve cevher bünyesinde bulunan Se, Te, Sb ve As uzaklaştırılması amacıyla yapılmıştır.Bu çalışmada; cüruf numunesi, pirit ve bakır konsantresi numuneleri kullanılmıştır. Çalışmanın birinci aşamasında temin edilen cüruf numunesi belirli miktarlarda, pirit ve bakır konsantresi ile karıştırılarak elde edilen karışım numuneler -100 mesh'in altına kadar öğütülmüştür. Numunelerin analizi sonucunda; cüruf numunesinin , % 1,00 ± 0,05 Cu2+, % 0,30 ± 0,02 Co2+ , % 26,65 ± 0,50 Fe ve % 1,10 ± 0,10 S içerdiği Pirit numunesinin; % 0,25 ± 0,01 Cu2+, % 0,23 ± 0,01 Co2+ , % 43,00 ± 0,50 Fe ve % 50,10 ± 0,50 S içerdiği ve konsantre bakır numunesinin ise % 18,25 ± 0,25 Cu2+, % 0,106 ± 0,001 Co2+ , % 30,00 ± 0,40 Fe ve % 42,50 ± 0,50 S içerdiği tespit edilmiştir.Bakır cürufunda bulunan bakır ve kobalt kazanılması için, cüruf/pirit/bakır konsantresinden belirli oranla alınarak elde edilen homojen karışımlar, önce yüksek sıcaklıklarda kavurma işlemine tabi tutulmuştur. Bu numunelerden alınan 10'ar gramlık örnekler alınarak 600 0C'de hava atmosferinde kavrulma işlemine tabi tutulmuş ve bu sayede bakır ve kobalt çözeltiye alınmıştır. Sadece cüruf ve pirit kullanılarak oluşturulan ikili karışımlar yüksek sıcaklıkta kavurma işlemine tabi tutulmuş ve devamında elde edilen numune, 600 0C'de açık hava atmosferinde kavrulma işlemine tabi tutulmuş ve sonuç olarak bakır ve kobalt istenilen düzeyde çözelti ortamına alınmamıştır. Bu nedenle cüruf ve pirit karışımına belirli oranlarda bakır konsantresi ilave edilerek homojen bir üçlü karışım elde edilmiştir. Oluşturulan bu üçlü homojen karışımlardan bakır içeriği %8,1 olan karışım gerekli ön işlemler ve kavurmalar yapıldıktan sonra % 99,6 Cu ve % 98,4 Co verimle çözelti ortamına alındığı tespit edilmiştir.Çalışmanın ikinci aşamasında, elde edilen üçlü homojen karışımın bünyesinde bulunan Se, Te, Sb ve As'in uzaklaştırılması amacıyla çalışılmıştır. Yapılan deneyler yapılmıştır. cüruf ; 12,82 ppm Te, 5,92 ppm Sb, 41,33 ppm As ve % 1,1 S pirit; 25,76 ppm Se, 26,26 ppm Te, 12,87 ppm Sb, % 0,086 As ve % 50,10 S bakır konsantresi ; 50,2 ppm Se, 20,60 ppm Te, 13,27 ppm Sb, % 0,079 As ve % 42,50 S içerdiği tespit edilmiştir.Yapılan deneylerde, oluşturulan üçlü homojen karışımın kapalı ortamda kavurma işlemine tabi tutulması sonucu karışım bünyesindeki Se, Te, Sb ve As yüksek verimle ayrılmadığı tespit edilmiştir. Karışımdan yüksek verimle Se, Te, Sb ve As ayrılmasını sağlamak amacıyla üçlü homojen karışım içerisine belirli miktarlarda Fe tozu ilave edilmiştir. Sonuç olarak 2,2 g Fe tozu ilavesi ile karışımdan Se, Te, Sb ve As'in yüksek verimle uzaklaştığı tespit edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda cevherden uzaklaştırılan Se, Te, Sb ve As içerikli numunenin 1865 ppm Se, 670 ppm Te, 302 ppm Sb ve % 7,1 As içerdiği tespit edilmiştir. Bu koşullarda bakır ve kobaltında daha yüksek verimlerle çözelti ortamına alındığı tespit edilmiştir.Son aşamada cevherden uzaklaştırılan Se, Te, Sb ve As içerikli numuneden bu elementlerin birbirinden ayrılmasına çalışılmıştır.

This study was carried out to evaluate copper slags and to remove Se,Te,Sb and As from Cupper ores.In the first part of the study, the slag, Pyrite and concantrated Copper optained from Kastamonu-Küre were used. These samples sieved until they became less than -100 mesh. After analisis the samples, it was found that the slag sample contained % 1,00 ± 0,05 Cu2+, % 0,30 ± 0,02 Co2+ , % 26,65 ± 0,50 Fe and % 1,10 ± 0,10 S; The pyrite sample contained % 0,25 ± 0,01 Cu2+, % 0,23 ± 0,01 Co2+ , % 43,00 ± 0,50 Fe and % 50,10 ± 0,50 S and concantrated copper contained % 18,25 ± 0,25 Cu2+, % 0,106 ± 0,001 Co2+ , % 30,00 ± 0,40 Fe and % 42,50 ± 0,50 S.In order to recover copper and cobalt from the copper slags, a homogeneous mixture optained by taking certain ratios from the slags/pyrite/concantrated copper was first roasted in a closed system. Samples of on graunds taken from these roasted samples were roasted at 600 oC in open air and than copper and cobalt were taken in to a solition. A duble mixture composed of only slag and pyrite was first roasted in a closed medium and than roasted at 600 oC in open air, but copper and cobalt were not taken in to the solition at a satisfactory level. Thus a homogeneous triple mixture was optained by adding concantrated copper in to the salg and pyrite mixture in ceratain ratios. From this triple homogeneous mixtures, the one whose copper contined was 8,1 % was taken in to the solition in 99,6 % and 98,4 % yields for Cu and Co respectively, after making neccesery prosess and roastings.In the second part of the study, it was tried to remove Se, Te,Sb and As present in the triple mixture, analysis has showen that the slag contained ; 12,82 ppm Te, 5,92 ppm Sb, 41,33 ppm As and % 1,1 S the pyrite concantrated; 25,76 ppm Se, 26,26 ppm Te, 12,87 ppm Sb, % , 0,086 As and % 50,10 S; copper concantrated 50,2 ppm Se, 20,60 ppm Te, 13,27 ppm Sb, % 0,079 As ve % 42,50 S. It was seen that Se, Te, Sb and As were not separeted form the sample at a satisfactory level by rosting the triple of mixture by rosting the triple mixture in closed medium. In order to achive the satisfactory level, Fe powder was added in to the triple mixture in certain ratios and it was observed that Se, Te, Sb and As removed from dhe ores in high levels by adding 2,2 g of Fe powder. Under these circumstances, it was found that copper and cobalt were also taken in to the solitinon in higher yields.In the final part Se, Te, Sb and As werw try to seperated from each other in the sample removed from the ore and containig this element analysis has showed the sample contains 1865 ppm Se,670 ppm Te, 302 ppm Sb and 7,1 % As