Araç içi toz örneklerinde çok bromlu difenil eter (PBDEs) seviyeleri ve insan maruziyetinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu tez çalışmasında, Bursa ilinde bulunan 63 adet araçtan (genel olarak farklı marka ve modeller) iç ortam tozu (taban tozu hariç) toplanmış ve 13 adet PBDE kongeneri (PBDE-17, -28, -71, -47, -66, -100, -99, -85, -154, -153, -138, -183, ve -209) incelenmiştir.Çalışmanın temel hedefi 13 PBDE kongenerinin araç için tozlarında bulunan seviyelerinin belirlemek, diğer ülkelerde belirlenen seviyelerle karşılaştırmak ve kazara toz yutma/deri ile temas yolları ile insan maruziyetinin değerlendirilmesidir.Ülkemizde iç ortamlarda PBDE seviyelerinin incelenmesine dair çalışmalar, dünyanın diğer bölgeleri ile karşılaştırıldığında oldukça sınırlı sayıda olup, ülkemizde araç içi ortamlar gibi mikro-çevreler için yapılan çalışmalara ise henüz literatürde rastlanmamaktır. BU sebeple yapılan çalışmanın sonuçları, bu tür çalışmalara bir altlık oluşturması açısından oldukça önemlidir.Çalışma kapsamında kongener konsantrasyonlarının <MDL-39657 ng/g (PBDE-209) aralığında belirlenmiştir. Deka-PBDE ticari karışımının temel bileşeni olan PBDE 209'un genel olarak en yüksek konsantrasyonda bulunduğu tespit edilmiştir.Araç özelliklerinden bağımsız olarak sonuçlar değerlendirildiğinde en yüksek ve en düşük Σ13 PBDE konsantrasyonu sırasıyla 40198,1 (Renault) ve 0,6 ng/g (Fiat) olarak tespit edilmiştir.Kazara toz yutma ve cilt yoluyla maruziyet durumu değerlendirildiğinde, Σ13PBDE baz alındığında çocuklar yetişkinlere oranla yaklaşık 10 kat daha yüksek maruziyete uğramaktadır.Yutma ya da cilt yoluyla oluşan maruziyetler baz alınarak hesaplanan HQ değerlerinin tamamı <1 değeri göstermiştir. İlaveten, toplam maruziyet baz alınarak hesaplanan HQ değerleri de hem yetişkinler hem de çocuklar için <1 olarak belirlenmiştir. Bu sebeple araç içi tozlara yutma ve cilt yoluyla maruziyet herhangi bir sağlık riski oluşturmamaktadır.Yapılan çalışma ülkemizde araç içi PBDE mevcudiyetinin değerlendirilmesine yönelik ilk çalışma olup, gelecekte yapılacak çalışmalara altlık oluşturması açısından önem arzetmektedir.

this thesis, dust samples (except from floor) was collected from 63 vehicles (generally different brands and models) in Bursa province and 13 PBDE congeners (PBDE-17, -28, -71, -47, -66, - 100, -99, -85, -154, -153, -138, -183, and -209) were investigated in collected samples.The main objectives of the present study were to determine the levels of PBDE congeners in car dust, to compare these levels with the levels determined in car dust from other countries and to assess human exposure by accidental dust ingestion / skin contact pathways.Number of studies on the investigation of PBDE levels in indoor environments in our country are very limited compared to other regions of the world and studies for micro-environments such as in-car environments conducted in our country have not appeared in the scientific litrature yet. For this reason, the results of current the study are very important in terms of providing a baseline information for such studies.Results of the study showed that congener concentrations were within the range of <MDL-39657 ng / g (PBDE-209). It has been determined that PBDE 209, the main congener of the commercial deca-PBDE products, has the highest concentration.Regardless of the vehicle characteristics, the highest and lowest Σ13PBDE concentrations were determined to be 40198.1 ng/g (Renault) and 0.6 ng/g (Fiat), respectively.When exposure through accidental dust ingestion and skin contact, it was found that children are exposed to PBDEs approx. 10 times higher compared to exposure rate of adults.The HQ values calculated based on ingestion or skin contact exposure were <1. In addition, HQ values calculated based on total exposure (ingestion+skin contact) were determined to be <1 for both adults and children. For this reason, exposure to car dust-bound PBDEs through ingestion and skin contact do not pose any health risks for human.This study is the first study to assess the presence of PBDEs in car dust in our country, and therefore it is important to provide a base line information for any future studies.