Akran zorbalığı gösterme ve akran zorbalığına maruz kalmanın cinsiyet, yaş, sosyoekonomik düzey, anne-baba tutumları, arkadaş ilişkileri ve benlik saygısı ile ilişkisi

Abstract

Bu araştırma, cinsiyet, yaş, sosyoekonomik düzey, anne baba tutumu, arkadaş ilişkileri ve benlik saygısı değişkenlerinin ilköğretim II. kademe öğrencilerinin akran zorbalığı gösterme ve akran zorbalığına maruz kalmalarını yordama güçlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır.Araştırmanın verileri, 2008-2009 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır'da üç farklı sosyoekonomik düzeydeki altı ilköğretim okulunun II. kademesine devam eden 685 öğrenciden elde edilmiştir. Yordanan değişkene ilişkin veriler; Akran Zorbalarını Belirleme Ölçeği Türkçe uyarlaması (Gültekin ve Sayıl, 2005), Akran Zorbalığı Kurbanlarını Belirleme Ölçeği Türkçe uyarlaması (Gültekin ve Sayıl, 2005) kullanılarak; yordayıcı değişkene ilişkin veriler ise Anne Baba Tutum Ölçeği (Kuzgun ve Eldeleklioğlu, 2005), Akran İlişkileri Ölçeği (Kaner, 2000), Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği Türkçe uyarlaması (Çuhadaroğlu,1986) ve araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu kullanılarak toplanmıştır.Araştırmanın amacı olan akran zorbalığı gösterme ve akran zorbalığına maruz kalma alt boyutları için ayrı ayrı olmak üzere cinsiyet ve yaşa göre farklılık olup olmadığı MANOVA analizi kullanılarak sınanmış ve cinsiyet, yaş, sosyoekonomik düzey, anne-baba tutumları, arkadaşlık ilişkileri ve benlik saygısının akran zorbalığına maruz kalma ile akran zorbalığı göstermeyi yordayıp yordamadıkları, yorduyorlarsa ne ölçüde yordadıklarını belirlemek amacıyla Stepwise Regresyon analizi kullanılmıştır.Genel olarak araştırma bulgularına bakıldığında; kızlara oranla erkeklerin korkutma-sindirme ve açık saldırı alt boyutlarında, erkeklere oranla da kızların kişisel eşyalara saldırı alt boyutunda akran zorbalığına daha fazla maruz kaldıkları gözlenmiş; kızlara oranla erkeklerin korkutma-sindirme, açık saldırı ve ilişkisel saldırı türünden akran zorbalığı gösterme davranışlarını daha fazla gösterdikleri gözlenmiştir.Yaş açısından bakıldığında ise ön ergen grubundaki deneklerin orta ergen grubundaki deneklere oranla alay etmek ve açık saldırı türünden davranışları daha fazla sergiledikleri, alay, açık saldırı ve kişisel eşyalara saldırı alt boyutlarında ise ön ergenlik grubundaki öğrencilerin, orta ergenlik grubundaki öğrencilere oranla daha fazla akran zorbalığına maruz kaldıkları gözlenmiştir. Yaş, cinsiyet, sosyoekonomik düzey, anne baba tutumları, arkadaş ilişkileri ve benlik saygısı değişkenlerinin akran zorbalığına maruz kalma ve akran zorbalığı göstermeyi farklı alt boyutlarda ve farklı şekillerde yordadıkları belirlenmiş ve araştırma bulguları ilgili literatür ışığında tartışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Akran Zorbalığı, Akran Zorbalığı Gösterme, Akran Zorbalığına Maruz Kalma, Sosyoekonomik Düzey, Ebeveyn Tutumları, Arkadaş İlişkileri, Benlik Saygısı

This research has been carried out with the aim of determining the prediction power of sex, age, socio-economic situation, parent attitude, peer relations and self-esteem variables of primary school 6.,7. and 8. grade students? peer bullying behaviour and peer bullying victimization.The sample of the study was gained from 685 students continuing 6.,7. and 8. grades of six primary schools from three different socioeconomic situation in Diyarbakir in 2008-2009 academic year . Data of predicted variable was gathered by using Peer Bullying Scala Turkish adaptation (Gültekin ve Sayıl, 2005) and Peer Victimization Scale Turkish adaptation (Gültekin ve Sayıl, 2005) and data of predicting variable was gathered by using Parent Attitude Scale (Kuzgun ve Eldeliklioğlu,1993), Peer Relationship Scale (Kaner, 1998), Rosenberg Self-Esteem Scale Turkish adaptation (Çuhadaroğlu,1986) and Personal Information Form developed by the researcher.Whether there are differences in terms of sex and age were examined separately by using MANOVA analysis for peer bullying behaviour and peer bullying victimization low dimensions, the aim of the research, and Stepwise Regration analysis was used with the aim of determining whether sex, age, socio-economic situation, parent attitude, peer relations and self-esteem predict the peer bullying behaviour and peer bullying victimization and if they predict, to determine to what extent they predict .When considered the research findings generally it's observed that boys experienced peer victimization more than girls and girls experienced peer victimization of attacks on property more than boys; peer bullying behaviours like terror, overt attack and relational attack were seen in boys more than girls. early adolescent students experienced peer victimization of teasing, overt attack and attacks on property more than middle adoloscent students. It was determined that sex, age, socio-economic situation, parent attitude, peer relations and self-esteem variables predict bullying behaviour and peer victimization on different low dimensions and in different types and research findings were discussed in the framework of the related literature.Key Words: Peer Bullying, Peer Bullying, Peer Victimization, Socioeconomic Situation, Parents Attitude, Peer relations, Self-esteem