Alman baskı resim sanatı ve toplumsal gerçekçilik bağlamında bir sanatçı: Käthe Kollwitz

Abstract

I. ve II. Dünya Savaşları tüm dünya devletlerine derin acılar yaşatmış, yıkımlara neden olmuş, birçok insanın tarih sahnesinden rolleri bitmeden çekilmelerine neden olmuştur. Artı ürünün ortaya çıkmasıyla birlikte oluşan ?ekonomi? kavramı, iktidar olma isteğini beraberinde getirmiştir. Yaşanan ekonomik krizler açlığa, işsizliğe ve ülkelerin gelişmişliklerinin eksi yönde hareketlenmelerine sebebiyet vermiştir. Savaş ve ekonomik kriz ortamında sanat, insanlığın yok ettiği değerleri yeşertmek adına üretilen nüveler iken, tüm dünya savaşın karşı konulmaz cazibesine teslim olarak tarihe önemli ?izm?ler bırakmışlardır. Bu ?izm?ler çerçevesinde gelişen sanat ortamında ise, evrensel değerde eserler veren önemli sanatçılar yetişmiştir. Araştırmada ele alınan ?Käthe Kollwitz?, bu önemli sanatçılardan biridir. Bu araştırmada, tarih öncesi dönemden başlayan baskı resim sanatının, tarihsel gelişiminin serüveni ve baskı resim alanında eserler üretmiş olan sanatçıların çalışmalarına yer verilmiştir. Ayrıca bu sanatçıların, baskı resim sanatının çağdaşlaşmasına sundukları katkılar dile getirilmiştir. Baskı resim sanatının tarihsel kökenlerine inildiği zaman, paleolitik dönemden günümüze kadar olan gelişim serüveni, dünyanın farklı ülkelerinde değişik evrimlerden geçtiği görülmektedir.Tezin üçüncü bölümünde, XX. yy. Alman baskı resim sanatı ile toplumsal gerçekçi sanat anlayışına yer verilmiştir. I. ve II. Dünya savaşları öncesi ve sonrasındaki Almanya?da yaşanan toplumsal çöküş, sanatçıları etkilemiş natüralist ve empresyonist sanat anlayışına tepki olarak ortaya çıkan ekspresyonizm sanat akımı; dışa değil içe dönük ruh halinin temsilcisi olmuştur. Almanya?da, XX. yy.?da ekspresyonistlerin bir araya gelerek oluşturdukları grupların, üslup birliği olmadığı için ömürleri kısa olmuştur. Dağılan bu grupların üyeleri, Nazilerin iktidara gelmesiyle ?Yoz Sanat? anlayışına maruz kalmış ve sanatlarını icra etmekten men edilmişlerdir. Bununla kalmayıp ?Soysuz Sanatçı? olarak lanse edilmişlerdir. Almanya?da bunlar yaşanırken dünyada, savaş karşıtı çığlıklar yükselmeye başlamıştır. Edebiyatta ortaya çıkan toplumsal gerçekçilik, sanatçıların onlardan esinlenmesiyle çalışmalarında toplumsal gerçekçi bir ekolün hâkim olmasına neden olmuştur. Savaşın çirkin yüzü tuvallere yansımış, işsizlik, yoksulluk, ölüm ana tema konumuna gelmiştir. Sanatçılar eserleriyleiiisavaş karşıtlığını dile getirmişler, eserleriyle birlikte sanat tarihindeki yerlerini almışlardır. Tezin dördüncü bölümü olan, Toplumsal Gerçekçilik bağlamında ele alınan sanatçı Käthe Kollwitz?in hayatı, sanat anlayışı ve toplumsal gerçekçi anlayışla üretmiş olduğu baskı resim çalışmalarından on iki tanesi seçilerek, sanat eleştirisi basamaklarına göre değerlendirilmiştir. Sanatçı savaşın yıkıcılığından nasibini almış ve toplumsal eleştirel gerçekçi sanat anlayışı ile çalışmalar yapmıştır. I. Dünya savaşı başlamadan önce Kollwitz de, birçok Alman sanatçı gibi savaşın gerekli olduğuna inanan ve savaşla dünyayı daha yaşanılabilir bir hale getirilebileceği düşüncesindeyken, savaşa gönüllü olarak katılan küçük oğlunu savaşta yitirmesi üzerine savaşın gerçek yüzüyle karşı karşıya kalmıştır. Oğlunun ölümüyle sarsılan, savaşın acı ve çirkin yüzünü gören sanatçının sanat anlayışı değişmiş, sanat hayatının geri kalan kısmını savaş karşıtı bir sanatçı olarak devam ettirmiştir. Dönemin şartlarından, kocasının muayenehanesine gelen işçilerin dramatik yaşamlarından, en çok da oğlunun ölümünden etkilenmiş olan sanatçı eserlerinde; acı çeken, ezilen, yoksul, savaş mağduru, sıradan insanların gerçek dünyalarını konu almış ve eserlerinde eleştirel bir tarzla yansıtmıştır. Bunun yanında anne çocuk temasını da eserlerinde başarıyla işlemiştir. Çalışmalarını çoğunlukla çeşitli baskı resim tekniklerini kullanarak üretmiş, yanı sıra birçok heykelde yapmıştır. Bu araştırmayı yaparken kullanılan araştırma yöntemi tarama modelidir. Bu amaçla; Bilkent Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Milli Kütüphane, Anadolu Üniversitesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Marmara Güzel Sanatlar Fakültesi kütüphaneleri, YÖK Ulusal Tez Merkezi, internet kaynakları ve araştırmacının kendi kitaplığı incelenmiştir. Araştırma süresince elde edilen kaynaklar ve veriler, tezin amacı doğrultusunda değerlendirilerek araştırma sonuçlanmıştır.

The 1st and 2nd World Wars led all the states suffer deeply, caused destructions and made people quit the history stage before they finished their roles. The notion ?economy? which occurred within the creation of surplus value, came with the desire of power. The economic crisis caused famine, unemployment and negative development of the countries. While the art was the produced soul to enliven the values destroyed by human being in the world of the war and crisis, everybody taking an inevitable fancy to the war left important ?ism?s? in the history. The art developing in the frame of these ?ism?s, educated important artists who created globally valued works. Käthe Kollwitz, who is studied in this research is one of these important artists. This study deals with the historical development of printmaking art that emerged before history and the works of the artists that created in the field of printmaking art. Furthermore, the contributions of these artists to the modernization of printmaking art are discussed. Retracing printmaking art?s steps, it is seen that its development from the Paleolithic era to modern-day shows different processes of evolutions in different countries. The third part of the dissertation deals with the German printmaking art in XX. Century and Social Realism artistic movement. The societal destruction in Germany before and after 1st and 2nd World Wars affected the artists, so the Expressionistic movement which emerged as a reaction against naturalism and impressionism, became the representative of introverted mood, not extroverted. The groups of expressionists in XX century in Germany lasted very short as they didn?t have a unity of style. The members of these split groups were exposed to ?Degenerate Art? after the Nazis came to power and precluded to render. Furthermore they were introduced as ?degenerated artists?. While these were happening in Germany, the anti-war cries were raising in the world. The Social Realism in literature inspired the artists and led them using the social realist cult dominantly in their works. The ugly face of war reflected on canvas; unemployment, poverty and death became the main theme. The artists gave their anti-war voices through their works and took their places in the history within their works.vThe life of Käthe Kollwitz discussed in the context of Social Realism, which is the fourth part of the dissertation, is handled in terms of art criticism steps selecting 12 printmaking art works which she created with her sense of art and social realism. The artist witnessed the destruction of war and created her works with the sense of social-critical art. Before the 1st World War, like so many other German artists Kollwitz believed that the war was necessary and could make a better world, but within the death of her little son who joined the army voluntarily she saw the real face of the war. Upon the death of her son and seeing the harsh and ugly face of war, she rendered her art as an anti-war artist and created such works in the rest of her life. The artist, who was influenced with the conditions of that time, the dramatic lives of the workers who came to the clinic of her husband and mostly with the death of her son, worked on the the real world of suffering, the oppressed, the poor, ordinary people and people affected by war and she showed this in her work in a criticizing manner. Furthermore she worked on the subject of mother-child in her works successfully. She created her works mostly using various printmaking art techniques. Furthermore, she made so many sculpts. The method used to do this research is scanning method. In order to do this, the libraries of Bilkent University, Hacettepe University, Faculty of Fine Arts of Marmara University, National Center Thesis of YÖK (High Education Board), web sources and researcher?s own library were investigated. The resources and the data that are acquired in the process of the research are dealt in line with the objective of dissertation and concluded accordingly.