Ferragnes ve Ferraduel badem çeşitlerinin bademxşeftali melez anaçları GF-677 ve Garnem (GN-15) üzerine in vitro mikroaşılanması

Abstract

Bu çalışma 2011-2012 yılları arasında Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Biyoteknoloji Laboratuvarında yürütülmüştür. Çalışmada mikroçoğaltılan GF-677 ve Garnem klonal anaçları üzerine, yine in vitro üretilen Ferragnes ve Ferraduel badem çeşitlerine ait 0.5-1 cm uzunluğundaki sürgün uçları mikroaşılanmıştır. Mikroaşılı bitkiler hormonsuz, (0.5 mgl-1 BAP+0.1 mgl-1IBA) ve (0.5 mgl-1IBA+0.1 mgl-1 BAP) olmak üzere 3 farklı oksin-sitokinin kombinasyonuna sahip MS besi ortamına aktarılmıştır. Çalışmada kullanılan anaçlar köksüz ve köklü olmak üzere iki farklı tipte kullanılmıştır. Aşı tutma oranı (%), sürgün uzunluğu (mm), köklenme oranı (%), düşen aşı oranı (%) ve kallus oluşumu (%) gibi bazı parametreler incelenmiştir. GF-677 anacındaki aşı tutma oranları bakımından; Ferragnes çeşidinde %100, Ferraduel çeşidinde ise %80?lik bir oran elde edilmiştir. Köklü GF-677 anaçlarındaki aşı tutma oranları ise her iki çeşit için %100 olarak gerçekleşmiştir. Garnem anacındaki aşı tutma oranlarına göre; Ferragnes çeşidi %100, Ferraduel çeşidi ise %93?lük bir değer elde edilmiştir. Köklü Garnem anaçlarındaki aşı tutma oranları ise yine her iki çeşit için %100 olarak tespit edilmiştir. Sürgün uzunluğu bakımından; GF-677 anaçlarının sadece köklü olarak aşılanan bitkilerinde sürgün gelişimi gözlenmiştir. Her iki badem çeşitinde de BAP ağırlıklı besi ortamında sürgün gelişimi görülmüş olup, Ferragnes 10.40 mm, Ferraduel 8.66 mm olarak ölçülmüştür. Garnem anaçlarının hem köksüz hem de köklü anaçlarında sürgün gelişiminin olduğu görülmüştür. Köksüz anaçlarda IBA ağırlıklı besi ortamında Ferragnes çeşidi 22.91 mm, Ferraduel 26.16 mm uzunluğa kavuşurken; köklü Garnem anaçlarında BAP ağırlıklı besi ortamında Ferragnes 28.06 mm, Ferraduel 24.80 mm gelişme göstermiştir. Düşen aşı oranları bakımından; köksüz GF-677 ve Garnem anaçlarında bazı serilerde hiç görülmezken, en yüksek düşme oranı Ferraduel çeşidinin aşılandığı GF-677 anacında %20 olarak belirlenmiştir. Köklü anaçların aşı çalışmaları sırasında ise herhangi bir aşı düşme durumuyla karşılaşılmamıştır. Köklenme oranları bakımından; köksüz anaçlar aşılanarak besi ortamına aktarıldıktan sonra yaklaşık %30-40 oranında bir köklenme elde edilmiştir. GF-677 ve Garnem anaçları üzerine standart badem çeşitlerinin mikroaşılanması kapsamında yapılan ve bu nitelikteki ilk çalışma özelliği taşıyan bu araştırma ile; besi ortamındaki oksin-sitokinin kombinasyonları ve anaçların köksüz ya da köklü kullanımıyla ilgili olarak temel bulgular elde edilmiştir. Bu çalışmanın, meyve türleri başta olmak üzere farklı bitki türlerinde ve farklı amaçlara yönelik olarak önümüzdeki dönemlerde yapılacak mikroaşılama çalışmalarına model olması bakımından yararlı olacağı kanısındayız. Anahtar Kelimeler: Badem, GF-677, Garnem, Klonal anaç, Mikroaşılama, Mikroçoğaltım

This study was carried out in Biotechnology laboratory of Faculty of Agriculture, Department of Horticulture at Dicle University during 2011-2012. In this study, shoot tips (0.5-1 cm) of Ferragnes and Ferraduel were micrografted on the clonal rootstocks of GF-677 and Garnem. Micrografted plants were transferred to MS medium containing three different combination of auxin-cytokinin (0.5 mgl-1 BAP + 0.1 mg l-1IBA and 0.5 mg l-1IBA + 0.1mgl-1BAP) with a control group (PGR free). Two types of rootstocks were used as rooted and rootless. Successful micrograft rate (%), shoot length (mm), rooted micrograft (%), displayed micrograft rate (%) and callus induction rate (%) were examined.In GF-677 rootstocks, micrografting rate was 100% for Ferragnes and 80% for Ferraduel. Micrografting rate was 100% in both Ferragnes and Ferraduel on the rooted GF-677. In Garnem rootstocks, micrografting rate was 100% for Ferragnes, 93% for Ferraduel but in the rooted Garnem, micrografting rate was 100% for both of cultivars. Shoot development was observed only in the micragrafted plants of the rooted GF-677. Shoot development was observed in both of the varieties in BAP containing medium, and values were reported as 8.66 mm and 10.40 mm for Ferraduel and for Ferragnes, respectively. Shoot growth was observed in both rootless and rooted Garnem rootstocks. Shoot growth of rootless rootstocks in IBA containing medium was ranged from 22.91 mm in Ferragnes to 26.16 mm in Ferraduel, while shoot growth of rooted rootstocks in BAP containing medium was ranged from 24.80 mm in Ferraduel to 28.06 mm in Ferragnes. The highest rate (20%) of displaced micrografts was reported on the rootstocks of Garnem when Ferraduel was micrografted on Garnem in terms of displaced micrografts. No displaced micrografts was reported when the rooted rootstocks were used. In terms of rooting percentages, a 30% to 40% of rootless explants were rooted when the rootstocks were transferred to a growth medium. This is the first report on micrografting of standard almond cultivars on the commercial rootstocks, GF-677 and Garnem. As a result of this study, some basic information was reported on the effect of auxin-cytokinin combination, the effect of rootstock types; with or without root on the development of micrografting protocol. We hope that this study will be a model for the future micrografting studies on the different plant species, especially on fruit species for the different purposes. Keywords: Almond, GF-677, Garnem, Clonal Rootstock, Micrografting, Micropropagation