Peyami Safa`nın romanlarında değerler çatışması

Abstract

Türkiye'nin yakın tarihini aydınlatan en önemli bilgi kaynaklarından biri de romanlardır. Romanlar bir taraftan tarihe ışık tutarken diğer taraftan tarihi süreç içerisinde değişen değerleri aydınlatır. Romanlarında değişen değerlerle birlikte toplumda yaşanan çatışmaları işleyen romancılardan biri Peyami Safa'dır.Bu çalışmada, Peyami Safa'nın Şimşek, Sözde Kızlar, Mahşer, Bir Akşamdı, Canan, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Bir Tereddüdün Romanı, Fatih-Harbiye, Biz İnsanlar, Matmazel Noraliya'nın Koltuğu ve Yalnızız romanlarında değer çatışmaları tespit edilip incelenmiştir.Peyami Safa, romanlarında ahlakî, siyasî, estetik, dini, sosyal ve kültürel değer çatışmalarını işler. Bu çatışmaların gelişmesinde cinsiyet, yaş, siyasî ve ideolojik düşünce farklılığı etkilidir. Safa'nın incelenen eserlerinde değer çatışmaları; Doğu-Batı meselesi, siyasî ve ideolojik fikir ayrılıkları ve eski-yeni anlayışları ekseninde ortaya çıktığı görülür.Kahramanların iyi ve kötü şeklinde tasvir edilmesi ve kahramanların karşı karşıya gelmesi, söz konusu romanlarda gerilimin artmasını tetikler. Yozlaşmış kişilerin ahlakî, dini, sosyal ve kültürel değerlere aykırı davranmasına idealleştirilen kahramanlar karşı çıkar. Yazar, romanlarında sözcüleri vasıtasıyla idealleştirdiği kahramanları çatışmalardan haklı çıkaran bir çatışma yönetimini uygular.Roman kişileri arasında daha çok doğruluk, dürüstlük, saygı, mertlik ve sadakat gibi ahlakî değerler; ailenin kutsallığı, gelenek ve göreneklere bağlılık gibi sosyal ve kültürel değerler; hak, hukuk, özgürlük, eşitlik gibi siyasî değerler; Allah'a inanmak, İslami yaşama saygı gibi dini değerler; güzellik, sadelik ve uyum gibi estetik değerlerle ilgili çatışmalar yaşanır.

Novels are one of the most important sources of information that illuminates the recent history of Turkey. On the one hand they keeping the light history, on the other hand they enlightenment the changing values in the historical process. Peyami Safa is one of the authors who work value conflicts in society with changing values in his novels.In this study, republican term novelists Peyami Safa?s novels in which Şimsek, Sözde Kızlar, Mahşer, Bir Akşamdı, Canan, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Bir Tereddüdün Romanı, Fatih-Harbiye, Biz İnsanlar, Matmazel Noraliya?nın Koltuğu and Yalnızız value conflicts can be detected and analyzed.Peyami Safa works moral, political, aesthetic, religious, social and cultural value conflicts in his novels. Gender, age, political and ideological disagreement is effective in this conflicts development. The question of East-West, the political and ideological conflicts, age difference and old-new understanding axis is seen to occur in Safa?s studied works of value conflicts.Heroes who portrayed as good and bad and the encounter of these heroes trigger tension in the novels. Idealized heroes against to the people who corrupt act to contrary the moral, religious, social and cultural values. The author justified to idealized heroes with spokesmen in conflicts, so he implements conflict management in his novels.Novel?s heroes conflict with each other about moral values such as integrity, honesty, respect, courage and loyalty, social and cultural values such as the sanctity of the family, loyalty to the customs and traditions, political values such as rights, law, liberty and equality, religious values such as to believe in God, respect of Islamic life, aesthetic values such as beauty, simplicity and harmony.