6/7 Eylül 1955 olaylarının Türkiye Rumları üzerindeki etkileri: 1955-1959

Abstract

Demokrat Partinin 1950 seçimlerinde kaydettiği büyük başarının ardından iktidara gelmesiyle birlikte uyguladığı liberal politikaların iç siyasette ve dış ilişkilerde olumlu etkileri belirgin bir şekilde ortaya çıkmıştır. Genç Cumhuriyetin azınlık vatandaşlarının da desteklediği Demokrat Parti, çeşitli uygulamalarla ülkede özgürlük havasının hâkim olmasını sağlamıştır. Ancak Yunanistan'ın Kıbrıs adasıyla ilgili resmi görüşünün değişmesi ve buna bağlı olarak adadaki EOKA örgütünün tedhiş hareketine destek vermesiyle birlikte Türk?Yunan ilişkileri gittikçe bozulmuştur. Kıbrıs meselesiyle birebir bağlantılı olarak ele alabileceğimiz Türkiye'deki Rum azınlığın yaşamı, 1955 yılından itibaren Türk-Yunan ilişkilerine endekslenmiş bir hal almıştır.1955 yılının Ağustos ayına gelindiğinde, İngiltere'nin davetiyle Türkiye ve Yunanistan'ın da katıldığı Londra Konferansı, sonuç alınamadan dağılması ve Kıbrıs meselesini bir çıkmaza sokması sebebiyle Türk- Yunan ilişkilerinde ve Türkiye'deki Rum azınlığın yaşamında tamir edilmesi çok güç olan etkilere yol açmıştır. Bununla birlikte Kıbrıs meselesinin uluslararası bir boyut kazanmasıyla birlikte Türkiye'nin dış politika gündeminde uzun yıllar yer edecek olan yeni bir sorun alanı ortaya çıkmıştır.Londra Konferansının yarıda kesilmesine yol açan Atatürk'ün Selanik'teki evine bomba atıldığı haberinin İstanbul'a ulaşmasıyla beraber binlerce kişiden oluşan insan kalabalığı sloganlar eşliğinde olayı protesto etmiştir. Başlangıçta ölçülü bir tepki gösterme amacındaki bu kalabalık kısa bir süre sonra birtakım grupların yönlendirmesiyle İstanbul'un başta Beyoğlu olmak üzere Eminönü, Osmanbey, Kurtuluş, Şişli ve Adalar semtleri ile İzmir'de yaşayan Rum azınlığa ait ev, işyeri, kilise, dükkân, ayazma, üretim atölyesi v.b. taşınmazlara yönelik tahrip ve yağma eylemine girişti.Türk tarihinde benzerine rastlanmayan bu yıkım olaylarının Türkiye'de yaşayan Rumlar üzerinde çok ağır sonuçları olmuştur. Her şeyden önce içinde yaşadıkları topluma yabancılaşmış ve gerek devletle gerekse de Müslüman yurttaşlarıyla kurdukları ilişkilerde daha temkinli davranmaya gerek duymuşlardır.Türkiyeli Rumlar, olayların patlak verdiği 1955 yılından itibaren Türkiye'den Yunanistan başta olmak üzere diğer batı ülkelerine göç etmeye başlamış olmakla birlikle asıl göçler yoğun olarak 1964'te yapılmıştır; zira Yunanistan ile 1930 yılında imzalanan Ticaret, İkamet ve Seyrisefain Antlaşması'nın Türkiye tarafından feshedilmesi, on binlerce Yunan kökenli Rum'un Türkiye'yi terk etmesiyle sonuçlanmıştır. Türkiye ile Yunanistan arasında yapılan ikili görüşmeler sonucunda imzalanan Londra ve Zürih Antlaşmaları'yla Kıbrıs meselesinin çözüme kavuşturulması, iki ülke arasında yeniden bir barış ve işbirliği havasının hâkim olmasını sağlamıştır. Buna paralel olarak Türkiye'de yaşayan Rumlar varlıklarını daha rahat bir ortamda sürdürebilmişlerdir.Anahtar Sözcükler; 6/7 Eylül Olayları, Kıbrıs Meselesi, Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi, Rumlar

Following the great success recorded in the 1950 elections, with the Democratic Party's coming to power, the positive effects of liberal policies imposed in domestic politics and foreign relations clearly emerged. The Democratic Party, also supported by the minority citizens in the young republic, led to prevailing air of freedom in the country with a variety of applications. However, along with Greece's view change on the island of Cyprus, and depending on the supports of organization EOKA for terrorist actions, Turkish-Greek relations steadily deteriorated. Accordingly, the lives of Greek Minority in Turkey were experienced the same tight processes as from 1955.In August of 1955, London Conference, also attended by Turkey and Greece at the invitation of Britain, led to effects which were very difficult to repair in the relations of two countries and the lives of the Greek minority in Turkey. On the other hand this, along with an international dimension on the Cyprus issue, has developed into a new problem that will place many years in Turkey's foreign policy agenda.The news of bombing to Atatürk's house in Salonika led to thousands of people chanting slogans and protesting the event, which also caused breaking the London conference. In spite of peacefully starting, after a short time, owing to the inducement of some groups, the crowd attempted an act of destruction and looting of estates in Istanbul Beyoğlu, Osmanbey, Kurtuluş, Şişli and island districts and the home, workplace, church, shops, sacred spring, production workshop, etc belonging to the Greek minority living in İzmir.These destruction events that has not seen before in Turkish history have had very heavy results on Greeks living in Turkey. Above all, they got alienated from the society they live in and they felt the need to act more cautiously in the relationships they establish both with the state and the Muslim citizens.Turkish Greeks have started to migrate from Turkey to other western countries, particularly Greece since the outbreak of events 1955; although the actual migrations were in tense in 1964. Because of Turkey's termination of the treaty of trade, residence and Seyrisefain signed with Greece, tens thousands of Greek origin resulted in abandonment of Turkey. Settlement of the Cyprus problem with the Treaties of London and Zurich, signed as a result of bilateral negotiations between Greece and Turkey, re-enabled the prevailing air of peace and cooperation between the tw ocountries. Parallel to this, assets of Greeks living in Turkey haves ustained a more comfortable environment.Key Words; The Incidents of 6/7 September, Cyprus Issue, Democratic Parthy, Republican People's Parthy, The Rums