Kuzey Irakta Sünni Şia ikileminde gelişen dini gruplar ve hareketler(Komeleyi İslami örneği)

Abstract

Bu çalışmada Kuzey Irak?ta faaliyet gösteren Komeleyi İslami grubu araştırma konusu olarak seçilmiştir. Hareketin doğduğu bölgede olmaları hem de daha önce birlikte hareket ettiği veya etkilendiği diğer İslami guruplar da araştırma konusuna dâhil edilmiştir. Kuzey Irak bölgesindeki mevcut İslami hareketler bu paralelde değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Komeleyi İslami ve diğer İslami hareketler geliştikleri sosyal, kültürel, tarihi ve siyasi şartlar göz önüne alınarak değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede Kuzey Irak tarihi ve coğrafi şartları göz önünde bulundurularak anlaşılmaya gayret edilmiştir. Bu bölge geçiş bölgesi olma özelliğinden dolayı hem İslam öncesi hem de İslam sonrası dönemde gelişen sosyal, kültürel ve siyasal değişmelerin alanı olarak tezahür etmiştir. İslami dönemde ise tarihi süreç içerisinde heterodoks mezhepler, Şia ve Sünnilik bu bölgede seyir halinde olmuşlardır. Geçiş bölgesi ve çeşitli din ve mezheplerin karşılaşma alanı olarak Kuzey Irak, bugün itibariyle ana damar olarak Sünniliğin hâkim güç olarak karşımıza çıkmasıyla tezahür ettiğinden, Sünniliğin incelenen Komeleyi İslam?a ve bölgedeki diğer İslami hareketlere etkisi araştırılmaya çalışılmıştır. Çalışma bu kavramsal çerçeve içerisinde yürütülmüştür. İslami dönem araştırmanın ana gövdesidir. Bölgede yaşayan Kürtler, Türkmenler ve Araplar bu hareketlerin doğduğu bölgenin unsurları olmaları hasebiyle inceleme konusu içerisinde değerlendirilmiştir. Yine çalışmamızda Komeleyi İslam?ın lideri ve kurucusu olan Ali Bapir üzerinde durulmuştur. Hareketin doğmasında ve bugünlere gelmesinde Ali Bapir portresi ön plana çıkmaktadır. Dolayısıyla hareketin en son lideri konumunda olan bu şahıs üzerinden yapılan analizler de önem taşımaktadır. Anahtar sözcükler: Komeleyi İslami, Şia, Sünnilik, Kuzey Irak, Karizmatik Lider

The research has been subjected to the Komeleyi Islami operating in northern Iraq. Due to the facts that they are originated in the same hinterland and that they have once worked together or at least have been influenced, the rest of the Islamic movements have also been included into the research. Existed Islamic movements in the northern Iraq have been considered in this line. By taking social, cultural, historical and political conditions in which they have evolved into consideration, the research have sought to be examined the Komaleyi Islami and other Islamic movements. Under these circumstances, particularly the northern Iraq has been analysed together with its historical and geographic conditions. This region has emerged, since being a trans-region, as a field of social, cultural and political transformations in both pre and post-Islamic ages. Throughout the Islamic age, heterodox denominations, Shia and Sunni have been valid variations. Because of that, as a trans-region and a place in which various religions and denominations has been encountered, the northern Iraq has emerged as where Sunni sectarians have been prevailing it has been examined that to what extend Sunnism has influenced on the Komaleyi Islami and other Islamic movements. The research field has been operated within this conceptual framework. Islamic age is fundamental point of the research. Since Kurds, Turcoman and Arabs are ethnic subjects of the region; they are also included and considered into the research. In the research, Ali Beqir, himself, the founder and leader of the Komeleyi Islami, consists of substantial part. It is being talked of him by shedding lights on his charismatic leader portrait affecting the emergence and evolution of the movement.Key Words: Komeleyi Islami, Shia, Sunnism, Northern Iraq, Charismatic Leader