Aksesuar dalak sıklığı ve özelliklerinin çok kesitli bilgisayarlı tomografi ile değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Amaç: Bu çalışmanın amacı farklı nedenlerle abdomene yönelik dinamik Çok Kesitli Bilgisayarlı Tomografi (ÇKBT) çekilen hastalarda aksesuar dalağın sıklığını saptamak ve aksesuar dalağın radyolojik görüntüleme özelliklerini ortaya koyarak literatür ile karşılaştırmaktır. Gereç ve Yöntem: Ocak 2011- Eylül 2013 tarihleri arasında Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Ünitesi'ne çeşitli klinik ön tanılarla başvuran 1000 hastanın abdominal dinamik ÇKBT görüntüleri retrospektif olarak değerlendirildi. Çalışmada radyoloji arşivinden ve hastane kayıtlarından faydalanıldı. 16 dedektörlü (Toshiba Activion) ve 64 Dedektörlü (Philips Brillance) Bilgisayarlı Tomogrfai (BT) cihazlarında elde edilen görüntüler incelendi. Öncelikle hastalarda aksesuar dalak varlığı araştırıldı. Aksesuar dalağın sıklığı, yerleşimi, sayısı, arteryel beslenmesi, dansitesi ve boyutu değerlendirildi. Splenektomili hastalar çalışmaya dahil edilmedi.Bulgular: Taradığımız 1000 hastanın 233'ünde (% 23,3) toplam 281 aksesuar dalak vardı. Aksesuar dalak bulunan 233 hastanın 196'sında (% 19,6) bir adet, 29'unda (% 2,9) iki adet, 6'sında üç adet, 1'inde dört adet ve 1'inde beş adet aksesuar dalak vardı. Aksesuar dalakların anteroposterior çapları 3 ile 37 mm arasında olup ortalama 10,1 mm, transvers çapları 3 ile 33 mm arasında olup ortalama 9,8 mm ve kraniokaudal çapları 3 ile 42 mm arasında olup ortalama 9,6 mm olarak ölçülmüştür. Aksesuar dalakların 234'ü yuvarlak (% 83,3), 47'si oval (% 16,7) şekilliydi. Aksesuar dalak yerleşimini 8 anatomik kompartmana göre inceledik. Aksesuar dalakların 116'sı (% 41,4) anteromedial, 49'u (% 17,5) posteromedial, 38'i (% 13,5) anterior, 32'si (% 11,4) anterolateral, 23'ü (% 8,2) posterolateral, 20'si (% 7,1) inferior, 1'i (% 0,3) posterior, 1'i (% 0,3) superior kompartman yerleşimliydi. Bir tanesi de sol alt kadranda yerleşen gezici dalağa eşlik eden aksesuar dalak idi. Aksesuar dalak dansitesi 5 ile 95 HU arasında olup ortalama 37,7 HU idi. Aksesuar dalağı besleyen vasküler dallar hastaların 193'ünde (% 68,7) tespit edilirken 88'inde (% 31,3) tespit edilememiştir. Taradığımız 1000 hastanın 270'inde (% 27) kleft ile lobülasyon, 225'inde (% 22,5) sadece kleft, 217'sinde (% 21,7) sadece lobülasyon, 3'ünde (% 0,3) nodül, 3'ünde (% 0,3) nodül ile lobülasyon, 2'sinde (% 0,2) nodül ile kleft, 2'sinde (% 0,2) nodül ile kleft ve lobülasyon, 1'inde (% 0,1) splenopankreatik füzyon ve 1'inde (% 0,1) gezici dalak konjenital anomalileri izlendi. 276 hastada (% 27,6) anomali saptanmadı. Aksesuar dalağı bulunan hastaların 73'ünde (% 31,3) kleft ile lobülasyon, 53'ünde (% 22,7) lobülasyon, 51'inde (% 21,8) kleft, 1'inde (% 0,4) nodül ile kleft, 1'inde (% 0,4) nodül ile lobülasyon ve 1'inde (% 0,4) gezici dalak ve aksesuar dalak konjenital anomalileri izlendi. 54 hastada (% 23,1) anomali saptanmadı.Sonuç: Aksesuar dalak sık görülmekte olup ince kesitli ÇKBT'de insidental saptanma oranı yüksekdir. Aksesuar dalak görünümleri tipik olup ortalama 1 cm çapında, genellikle yuvarlak şekilli ve düzgün kontürlüdür. Aksesuar dalak boyutları splenomegalisi bulunan hastalarda artış göstermektedir. Aksesuar dalak en sık dalağın anteromedialinde yerleşir. Dalak ile dansitesi benzerdir. Aksesuar dalağı besleyen vasküler dallar ince kesitli ÇKBT'de büyük oranda saptanabilir.Anahtar kelimeler: Aksesuar dalak, konjenital dalak anomalileri, çok kesitli bigisayarlı tomografi

ABSTRACTAim: The aim of this research work is to determine the prevalence of accessory spleen observed on patients examined for abdomen for various reasons, by dynamic Multidetector Computed Tomography (MDCT); and then to determine the radiological imaging properties of accessory spleen and compare the findings with values found in the literature. Materials and Methods: We retrospectively assessed abdominal dynamic multidetector computed tomography (MDCT) findings of 1000 patients admitted to Dicle University department of radiology between january 2011 and september 2013 with various clinical diagnosis. First, the presence of accessory spleen on the patients is investigated. The prevalence, location, total count, vascular supply, density and size of accessory spleens are evaluated. Splenectomised patients were excluded from the study. Archive from our radiology clinic and patient records which comprise 16 detector (Toshiba Activion) and 64 detector (Philips Brillance) CT studies have been used. Findings: We observed total of 281 accessory spleens on 233 (23,3 %) of the examined 1000 patients. Over these 233 patients, 196 (19,6 %) of them was found with one, 29 (2,9 %) with two, 6 (0,6 %) with three, one (0,1 %) with four and one (0,1 %) with five accessory spleens. The measured anteroposterior diameters of accessory spleens were between 3 mm and 37 mm with average of 10,1 mm; their transverse diameters were between 3 mm and 33 mm with average of 9,8 mm; and craniocaudal diameters were between 3 mm and 42 mm with average of 9,6 mm. 234 (83,3 %) of accessory spleens were round and 47 (16,7%) were oval shaped. We examined the location of accessory spleens according to 8 anatomical compartments. 116 (41,4 %) of accessory spleens were anteromedial, 49 (17,5 %) were posteromedial, 38 (13,5 %) were anterior, 32 (11,4 %) were anterolateral, 23 (8,2 %) were posterolateral, 20 (7,1 %) were inferior, 1 (% 0,3) was posterior and 1 (% 0,3) of them was superior compartment located. Another one was accessory spleen accompanied to the wandering spleen, and placed on the lower left quadrant. The density of accessory spleens were between 5 to 95 HU, with 37,7 HU average. The vascular branches supply accessory spleens were detected on 193 (68,7 %) and not detected on 88 (31,3 %) of the patients. Lobulation with cleft is observed on 270 (27 %), only cleft on 225 (22,5 %), only lobulation on 217 (21,7 %), nodule on 3 (% 0,3), nodule with lobulation on 2 (0,2 %), nodule with cleft and lobulation on 1 (0,1 %), splenopancreatic fusion on 1 (0,1 %) and wandering spleen on 1 (0,1 %) congenital anomalies are observed of the screened 1000 patients. No anomaly was detected on 276 (27,6 %) of the patients. Lobulation with cleft is observed on 73 (31,3 %), only cleft on 51 (21,8 %), only lobulation on 53 (22,7 %), nodule with lobulation on 1 (0,4 %), nodule with cleft on 1 (0,4 %), and wandering spleen on 1 (0,4 %) congenital anomalies are observed of the patients with accessory spleen. No anomaly was detected on 54 (23,1 %) of the patients.Conclusions: Accessory spleen is frequently observed and it has a high incidental detection rate on thin-cross-section MDCT. The appearances of accessory spleens are typically with 1 cm average diameter, mostly round shaped and well-marginated. The sizes of accessory spleens tend to increase on patients with splenomegaly. Accessory spleen is most frequently located on anteromedial of the spleen. It has a similar density with spleen. The vascular branches supply accessory spleens are usually detectable on thin-cross-section MDCT.Keywords: Accessory spleen, congenital spleen anomalies, multidetector computed tomography