Endodontik tedavi öncesi ve sonrasında stres değişiminin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı; endodontik tedavi öncesinde kullanılan dental anksiyete ölçekleri (MDAS, SDA-I, VAS, DAQ, STAI-S ve STAI-T) ile dental anksiyete seviyesinin belirlenmesi, hastalardan alınan örneklerde tükürük kortizol, DHEA, kortizol/DHEA, α-amilaz, IgA sekresyon hızı, CgA ve total protein seviyelerinin tedavi öncesi ve sonrası karşılaştırılması ve hastaların sosyodemogrofik ve dental geçmişlerinin dental anksiyete ve stres biyobelirteçlerinin seviyeleri üzerindeki rolünün incelenmesidir.Materyal ve metot: Bu çalışmaya İnönü Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Endodonti Anabilim dalına başvuran 18 yaşını doldurmuş ve sistemik herhangi bir hastalığı olmayan 111 hasta dâhil edildi. Hastalar endodontik tedavi öncesinde sosyodemografik/dental geçmişleri ile ilgili olan formu doldurdu ve sonrasında hastalara dental anksiyete seviyelerinin belirlenmesi amacıyla dental anksiyete ölçekleri uygulandı. Tedavi öncesi ve sonrasında hastalardan tükürük numuneleri alındı. Elde edilen tükürük numunelerinin stres biyobelirteç seviyeleri ELISA yöntemi kullanılarak tespit edildi.Bulgular: Çalışmada kullanılan dental anksiyete ölçeklerinin birbirleriyle istatistiksel olarak anlamlı pozitif yönlü bir ilişkiye sahip olduğu bulundu. Tüm hastaların tedavi öncesi ve sonrası stres biyobelirteçlerinin seviyeleri karşılaştırıldığında sadece total protein seviyesi istatistiksel olarak farklı idi (p<0.05). Ayrıca dental anksiyete ölçekleri ve stres biyobelirteçlerinin hastaların sosyodemografik ve dental geçmişlerinden etkilendikleri bulundu.Sonuçlar: Bu çalışmanın sonucu endodontik tedavi öncesi stres seviyesinin, yükselmiş tükürük total protein miktarı ile ilişkili olduğunu ortaya çıkardı. Hastaların olumsuz dental deneyimlerinin ve çevresel şartlanmaların hem dental anksiyeteyi hem de stres biyobelirteçlerinin seviyelerini etkilediği görüldü. Daha önce Türk toplumunda kullanılmamış olan SDA-I ölçeğinin sık kullanılan diğer dental anksiyete ölçekleri ile pozitif yönlü anlamlı ilişkide olduğu bulundu. Anahtar kelimeler: Dental anksiyete, ELISA, Stres biyobelirteçleri, SDA-I, Total protein.

Aim: The purpose of this study is to determine the anxiety levels of patients before endodontic treatment by using dental anxiety measures (MDAS, SDA-I, VAS, DAQ, STAI-S ve STAI-T); to compare the saliva cortisol, DHEA, cortisol/DHEA, α-amylase, IgA secretion rate, CgA and total protein levels before and after endodontic treatment which obtained from patients and to evaluate the role of the sociodemographic and dental history of the patients on the dental anxiety and the levels of saliva stress biomarkers.Material and method: 111 patients who applied to Inonu University Faculty of Dentistry Department of Endodontics that over 18 years old and without any systemic disease were included to this study. Before endodontic treatment patients filled out the form that related to their sociodemographic and dental history and afterwards dental anxiety measures were applied to determine the dental anxiety levels. Saliva samples were taken from patients before and after the treatment. Stress biomarker levels of obtained saliva samples were determined by using ELISA method. Results: It was found that the dental anxiety scales which were used in the study had a statistically significant positive correlation with each other. When before and after treatment levels of stress biomarkers were compared in all patients, only the total protein levels were statistically different (p <0.05). It was also found that dental anxiety scales and stress biomarkers were affected by the sociodemographic and dental history of the patients.Conclusions: The results of this study revealed that the endodontic pretreatment stress levels were associated with the elevated salivary total protein amount. It was seen that negative dental experiences of the patient and environmental conditions effected both dental anxiety and stress biomarkers levels. We found that the SDA-I scale which was not used before in Turkish population, had significantly positive correlation with the other commonly used dental anxiety measures. Key words: Dental anxiety, ELISA, Stress biomarkers, SDA-I, Total protein.