Alevi ve Sünnilerde sosyal kimlik ve önyargı ( Malatya örneği)

Abstract

Bu tezin amacı, Türkiye'deki en büyük iki inanç grubunu oluşturan Alevi ve Sünnilerin aralarındaki ilişkileri, birbirlerine yönelik tutumlarını ve kalıpyargılarını Sosyal Kimlik ve Sosyal Temas Kuramları açısından incelemektir. Sosyal Kimlik Kuramı çerçevesinde, Alevi ve Sünnilerin dini iç gruplarıyla özdeşleşme düzeylerinin dış gruba karşı olan tutumlarına etkisi ve gruplar arası temas düzeyi ile önyargılı tutumlar arası ilişki araştırılmıştır. Araştırmanın örneklemini Malatya'da yaşayan 153 Sünni ve 163 Alevi katılımcı oluşturmaktadır. Katılımcılara dini kimlik, sosyal temas, sosyal mesafe ve kalıpyargı ölçeklerinden oluşan anket formları uygulanmıştır. Araştırma bulguları iki grup arasında dini kimliğin önemi, topluluk içindeki dini iç-grup özdeşimi, sosyal temas sıklığı ve dış gruba yönelik sosyal mesafe tercihi değişkenlerinde anlamlı düzeyde farklılık bulunduğunu göstermiştir. Hem Alevi hem de Sünniler iç grubun tersine dış gruba yönelik daha yüksek düzeyde sosyal mesafe tercihinde bulunmuşlardır. Ayrıca Alevilerin belirgin olarak iç gruba olumlu dış gruba ise olumsuz kalıpyargılar atfettikleri buna karşın Sünnilerin genel olarak her iki gruba da olumlu kalıpyargılar atfettikleri tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda, sadece Alevi grupta dini kimlik özdeşiminin dış gruba karşı tutumları etkilediği, dini kimlik bağlılığı arttıkça Alevilerin dış gruba karşı olan önyargılı tutumlarının da arttığı belirlenmiştir. Beklendiği gibi her iki grubun da dış grup üyeleriyle teması arttıkça önyargılı tutumlarda düşüş olduğu gözlenmiştir. Araştırma sonuçları literatürdeki ilgili çalışmalar kapsamında yorumlanmış ve tartışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Alevi ve Sünni, Sosyal Kimlik, Sosyal Temas, Önyargı,Kalıpyarg

The aim of the study was to investigate the attitudes and stereotypes of Alevis and Sunnis toward each other in terms of Social Identity and Social Contact theories. Within the framework of Social Identity Theory, it was hypothesized that the degree of Alevis' and Sunnis' identification with their religious in-group would have an impact on their attitudes toward out-group. It was also hypothesized that prejudicial attitudes would decline as intergroup contact increased. The sample was consisted of 153 Sunni and 163 Alevi participants living in Malatya, Turkey. Survey form including the measures of religious identification, social contact, stereotype and social distance was applied to participants. The research findings revealed that there were significant differences between Alevis and Sunnis in importance of religious identity, public religious identity, social contact quantity and social distance toward in-group and out-group. Both Sunnis and Alevis were found in higher levels of social distance preferences for out-group in contrast to the in-group. Also, unlike the Alevis, Sunnis have attributed positive stereotypes against both in and out- groups. As a result, ıt was determined that religious identification affects attitudes toward out-group, but only for Alevi group. For the Alevi group, prejudicial attitudes has increased as importance of religious identity grows. As expected, for both groups, social distance toward outgroup was found to decrease as intergroups contact increased.The research results were interpreted in the context of studies on literature and discussed.Key words: Alevis and Sunnis, Social Identity, Social Contact, Prejudice,Stereotyp