Postmodern Türk romanında ironi

Abstract

İlk örneğini Tanzimat dönemi sonrasında veren Türk romanı, farklı aşamalardan geçerek günümüzdeki yerini almıştır. Türk edebiyatında roman türü, gün geçtikçe söylem zenginliğini genişletmiş ve yeni teknikler sayesinde özgün roman örnekleri ortaya çıkmıştır. Romanın bünyesinde barındırdığı söylem biçimlerinden biri de 'ironi'dir. İroni kavramının geçmişi Antik Yunan döneminde Sokrates'e kadar uzanmaktadır. En basit şekliyle söylenen söz ile kastedilen mana arasındaki zıtlığa dayanan ironi, postmodern özellikler taşıyan Türk romanının başlıca özelliklerinden birini oluşturmaktadır. Geçmişi insanlık tarihi kadar eski olan ironi, kavram olarak Batı'da ortaya çıkmış ve burada yoğun bir tartışma zemini bulmuştur. Bununla birlikte hem Türk edebiyatında hem de Doğu edebiyatlarında ironiyi karşılayan sağlam referanslar bulunmaktadır. İroni aynı zamanda postmodern sanat estetiğinin de başlıca özelliklerinden biri sayılmaktadır. Bu nedenle Batı'daki ironi eleştirisi ile Doğu edebiyatlarının ironik söylemini birleştiren postmodern Türk romancıları, ironiye yeni bir bağlam kazandırır. İroni bu yeni bağlamında bütüncül bir nitelik kazanarak romanın bütün unsurlarına temas edebilecek yayılmacı bir karakter gösterir. İroni, aynı zamanda başta parodi olmak üzere diğer mizah türleriyle de ilişki içerisindedir. Bu nedenle romanlardaki ironik söylem farklı biçimlerde ortaya çıkmaktadır. Bu doğrultuda postmodern Türk romanında başta dramatik ironi, romantik ironi, sözlü ironi, uyuşmazlık ironisi, sonuç ironisi olmak üzere farklı ironi türlerine dair örnekleri görmek mümkündür. Bu çalışmada, Türk edebiyatında postmodern anlatı özelliklerini taşıyan romanlarda ironi konusu incelenecek ve elde edilen bulgular üzerinden romandaki ironik söylemin hangi şekilde geliştiği saptanacaktır. Çalışmanın tamamından beklenen asıl amaç, 'ironi'nin postmodern Türk romanına nasıl yansıdığını ortaya koymaktır.

Turkish novel that gave its first sample after the period of Tanzimat got the current state by passing some phases. Genre of novel in Turkish literature extended its discourse wealth by day and samples of original novel emerged in virtue of new styles. One of the discourse styles of novel is 'irony'. History of irony extends over Socrates in Ancient Greece. Irony that is based on the contrast of implied meaning and spoken word in the simplest statement constitute one of the basic features of postmodern Turkish novel. Irony history of which is ancient as the history of humanity occurred in West as a concept and found here an intensive discussion area. In addition to this there are steady sources about irony both in Turkish and East literatures. Irony is counted as one of the basic features of postmodern art aesthetics at the same time. That is why postmodern Turkish novelists who compound irony critics in West with ironic discourse in East literature bring a new context to irony. Irony gains a totalitarian feature in its new context and shows an expansionist character that can contact with all factors of novel. At the same time irony is relevant with other humor types especially with parody. That is why ironical discourses in novels occur in different ways. Accordingly it is possible to see the samples of varied irony genres such as dramatic irony – as basic- romantic irony, verbal irony, irony of controversy and irony of fate in postmodern Turkish novels. In this study, subject of irony will be searched in novels that have the features of postmodern discourse in Turkish literature and depending upon the findings it will be detected way of ironic discourse in the novel. Basic aim of the whole study is revealing how irony reflects on the postmodern Turkish novel.