Dis/re-appearance of illusion: The quest for an ontology of translation studies

Abstract

Çeviribilimde kültürel dönemece girilmesinin ardından, özellikle edebiyat kaynaklı sömürgecilik sonrası çalışmalarda çeviriye ve çevirmene `arada` konumu atfedildiği görülmektedir. Ancak kültürel çeviri üzerine yapılan betimleyici çalışmalardan yola çıkılarak `arada` konumundaki çevirinin erek dizgedeki varlığı çeviribilim açısından sorunsallaştırıldığında farkı kuramsal noktalara ışık tutacaktır. Bu çalışmada ilk olarak sömürgecilik sonrası çalışmaların betimleyici çeviribilim paradigmasıyla değerlendirilmektedir. Bu amaçla yapılan yazın taramasında sömürgecilik sonrası çalışmalarda çeviri analizi, kuramı ve eleştirisi arasında belirgin bir çerçeve çizilmediği görülmüştür. İkinci olarak, özellikle öznesi kültür olan yarı etnografik edebi eserlerin kültürel çeviri kavramıyla incelenmesi yoluyla, metinsiz geri çeviriler ve Gideon Toury'nin adlandırmasıyla sözde çeviri ile varsayılan çeviri kavramları arasındaki ilişkinin altı çizilmektedir. Bu sebeple varsayılan çeviriler nasıl betimleyici analiz edilebilir sorusuna cevap aranmaktadır. Bütüncede yer alan eserler Özgürlük Peşinde Bir Osmanlı Kadını, Bir Türk Kadınının Avrupa İzlenimleri ve İstanbul'da Bir Konak ve Yeni Kadınlar adlı ilk kaynak dizgelerine geri dönen metinsiz geri çeviri örneklerinin betimleyici analizi üzerinden `illüzyonist çeviri` yaklaşımı tartışılmaktadır. Bu tartışmanın sonucu olarak çeviribilimin temelinde yatan ontolojik soruna değinilmektedir.

Following the cultural turn in translation studies, postcolonial studies on translation originating from literary studies have stressed the `in-betweenness` of translation and the translator. Yet, when problematized from a descriptive stance translations positioned to be `in-between` in the target system in view to the studies on cultural translation reveal a number of underlying questions. First of all, studies on postcolonial translations require a metaanalysis from the descriptive paradigm. The literature review on the subject demonstrates a lack of precise theoretical framework between translation analysis, theory and criticism. Secondly, the cultural translation dilemma concerning the semi-ethnographic literary works, the subject topic of which is culture itself, discloses the relationship between textless backtranslations and the concepts of pseudo- and assumed translations, in Gideon Toury's terminology. Thus, this thesis also looks for an answer regarding how assumed translations can be descriptively analyzed. The corpus includes translations of works whose authenticity is contested. Translations of A Turkish Woman's European Impressions and An Englishwoman in A Turkish Harem as examples of cultural translations returning to their original source system is analyzed with a strict eye on descriptivism. Upon this analysis the nature of `illusion` in translation studies is discussed. This discussion concludes with the fundamental enigma of an ontology of translation studies.