Bâsret Dergâhı, postnişînleri ve kolları

Abstract

NakĢibendî-Hâlidîliğin, Türkiye baĢta olmak üzere Ortadoğu‟nun birçok ülkesinde etkili olan Bâsret kolu, XIX. yüzyılda ġeyh Hâlid-i Cezerî tarafından, ġırnak il sınırları içinde bulunan Cizre‟nin Bâsret (Ġnceler) köyünde kurulmuĢtur. ġeyh Hâlid-i Cezerî mânevî eğitimini tamamladıktan sonra, Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî tarafından kendi memleketi olan Cizre‟de görevlendirilmiĢtir. Cizre‟de bir süre irĢâd faaliyetlerini sürdüren ġeyh Hâlid-i Cezerî, ardından Bâsret köyüne geçerek burada Bâsret Dergâhı‟nı kurmuĢ ve faaliyetlerine burada devam etmiĢtir. Bâsret Dergâhı‟nın bölgedeki hizmetleri, ġeyh Hâlidî Cezerî‟den sonra dergâhın baĢına geçen diğer postniĢînler döneminde de artarak devam etmiĢ ve Bâsret Dergâh‟ı kısa süre içinde bölgenin en önemli ilim-irfan merkezlerinden biri olmuĢtur. Ayrıca bu dergâhta yetiĢen halifeler vasıtasıyla Bâsret Dergâhı yurtiçinde ġırnak, Siirt, Diyarbakır, Gaziantep, Mardin, Bitlis, Batman gibi illere, yurtdıĢında da Irak ve Suriye gibi ülkelere yayılarak varlığını günümüze kadar devam ettirmiĢtir. Bâsret Dergâhı‟nda vefatına kadar görev yapan son postniĢîn, ġeyh Hüseyin Bâsretî‟dir. Kendisinden sonra dergâhın baĢına geçen oğlu ġeyh Celaleddin Bâsretî, dergâhın fiili olarak kapatılmasıyla birlikte, 1926 yılında dergâhın merkezini Hâlidiyye köyüne, ardından Siirt merkeze taĢımıĢtır. ġeyh Celaleddin Bâsretî‟den sonra dergâhın baĢına oğlu ġeyh Muhyiddin Bâsretî, ondan sonrada oğlu ġeyh Bahaddin Bâsretî geçmiĢtir.

Basret is one of the Islamic lodge linked to Naqshbandi Tariqa. It was established in19th century by Sheikh Khalid-i Jazari. This lodge has been effective in many country of the Middle east, notably in Turkey. After completing his spiritual education, Sheikh Khalid-i Jazari was tasked with by Mevlana Khalid-i Baghdadi in Cizre. Sheikh Khalid-i Jazari moved to Basret village after completing his task in Cizre and established Basret lodge in there. The services of Basret lodge increasingly continued after Sheikh Khalid-i Jazari and in a short span of time, this lodge became one of the most important scholarship center in the province. Moreover, Basret lodge has spreaded to other provinces of region like ġırnak, Siirt, Diyarbakır, Gaziantep, Mardin, Bitlis, Batman etc. Besides these, it has been efficient the other country like Iraq and Syria and this lodge has survived untid today. The last seikh of Basret lodge is Sheikh Hüseyin-i Basreti. After his death the center of lodge respectively moved to Halidiyye village and city center of Siirt in 1926 by his son, Sheikh Celaleddin Basreti. Following him, his descendants Sheikh Muhyiddin Basreti and Sheikh Bahaddin Basreti became his successor.