Hadis ve tarih metodolojilerinin karşılaştırılması (Hicret rivayetleri örneği)

Abstract

Erken dönem İslâmî ilimler birbirleriyle iç içe ve ayrışmamış bir halde idiler. Zamanla her bir ilim dalı kendi metodolojisini oluşturarak diğerlerinden ayrıldı. İşte bu süreçte Hadis ve Tarih ilimleri de ilgi alanları ve konuları ortak olmasına rağmen uyguladıkları metodolojileri farklı olduğu için birbirinden ayrılarak müstakil alanlara dönüştüler. Bu çalışma (araştırma/tez), her iki bilim dalının metodolojilerini karşılaştırarak Hz. Peygamber'in Mekke'den Medine'ye hicretini incelemektedir. Araştırmanın esas hedefi, Hicret konusundaki rivayetlerin bu iki ilim dalının metodolojileriyle nasıl değerlendirildiğini ve bu rivayetlerin Hadis ve Tarih kaynaklarındaki yerlerini nasıl aldıklarını tespit etmektir. Tabii bu tespiti yaparken her iki metodolojinin karşılıklı olarak kıyaslanmasını da yapmış olmaktadır.Tezimizin bir bölümü mezkûr metodolojileri ana hatlarıyla ele alırken diğer bölümleri de bu metodolojilerle nakledilen rivayetleri hem isnadları hem de metinleri itibariyle incelemiştir. Yapılan incelemeler sonucunda hem metodolojilerin hem de Hicret olayının genel bir değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu değerlendirmede tespit edilen eksiklikler ve nedenleri gösterilmeye çalışılmıştır. Tespit edilen eksikliklerin giderilmesine yönelik olarak bazı yeni metodik önerilerde de bulunulmuş ve böylece araştırma salt bir rivayet incelemesi olmaktan çıkarılmıştır. Tezimiz, iki farklı ilme ait metodolojilerin aynı konuyu nasıl ele aldıklarını Hicret örneği üzerinden ele almış ve bu iki metodolojinin rivayetlerin nakline yansımalarını da incelemiştir.Anahtar Sözcükler: Hadis, Tarih, Hicret, Karşılaştırma, Usûl, Siyer, Meğâzî

During the early period of Islamic sciences different fields were closely intertwined and unseparable from each other. In the course of time, each field emerged by forming its own methodology and seperated from the others. Here in this period, despite having common fields of interest and subject of studies, Hadith and History diverged and appeared as two separate fields with respect to the usage of the methodology. This paper investigates the migration (Hegira) of Prophet Muhammad from Mecca to Medina by comparing the methodologies of both fields. The main goal of this study is to determine how the narratives about the Hegira were evaluated with the methodologies of both fields and to identify how they took place in the hadith and historical literature. Of course both methodologies were compared during this determination.While one part of this paper discusses the outlines of the methodologies mentioned above, the other parts approach the transfered narratives in terms of either their imputations or texts by using those methodologies. As a result of the study, an overall evaluation of those methodologies and Hegira was done. The deficiencies and their reasons were sought to be identified and shown according to this evaluation. Certain new methodic suggestions were made to resolve the identified deficiencies thereby going beyond a mere study of narrative. Our paper investigated how the methodologies of both field approached the same subject from the viewpoint of the Hegira and the reflections of these two methodologies on transfer of narratives were investigated.Key Words: Tradition, History, Emigration/Hej(g)ira, Compare, Method,Prophetic Biography, the Military Campaigns of the Prophet