Ahmed Cevdet Paşa`nın hayatı ve siyasî faaliyetleri (1823-1895)

Abstract

Bu tez, tarihçi, hukukçu ve âlim kimliğiyle tanınan Ahmed Cevdet Paşa'nın mülkî görevleri ve siyasî kariyerine odaklanan bir biyografi çalışmasıdır. Aynı zamanda, Paşa'nın kendi hayatı, siyasî çevresi ve olaylar hakkında yazdıklarının çoğunlukla eleştirilmeden doğru kabul edilmesine karşı çıkma çabasıdır. Paşa'nın merkez ve taşra bürokrasisinde yaptıkları, kendi yazdıkları ile arşiv belgelerini, süreli yayınları, hatıratları ve literatürü mukayese eden eleştirel bir yöntemle ortaya konulmuş ve yaklaşık yarım asırlık devlet memuriyetinin Paşa'yı nasıl şekillendirdiği sorusuna da cevap aranmıştır. Genellikle muhafazakar-reformist bir Sünnî Müslüman kimliğiyle öne çıkarılan Paşa'nın, devletin çıkarları için mekân ve zaman bağlamlarında seküler araçları kullanabildiği, kavramları amaçlarına yönelik olarak çarpıtabildiği, değişen kişisel ilişkilerine göre olayları teleolojik şekilde kurgulayabildiği ve otobiyografisinde kendisini soyutlamaya çalıştığı meselelerin tam da ortasında bulunabildiği somut örneklerle tespit edilmiştir. Bu bağlamda tartışılmaz bir otorite olarak görülen Paşa'nın özellikle Tezâkir ve Ma'rûzât'ta anlattıklarının kaynak değerinin sorgulanması ve ihtiyatla kullanılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

This dissertation is a biography work which focuses on the civil duties and political career of Ahmed Djevdet Pasha, who is known as historian, jurist and scholar. At the same time, it is an effort to object to the fact that Pasha's writings about his life, political environment and events are mostly accepted without criticism. Pasha's activities in the provincial and central bureaucracy has been presented by a critical method comparing his own writings and archival documents, periodicals, memoirs and literature. It has also been sought answer to the question of how a half-century civil service shapes Pasha. It has been determined by concrete examples that Pasha who is often considered as a conservative-reformist Sunni Muslim, could use secular tools in the context of place and time for the interests of the state, distort the concepts for his purposes, construct events in a teleological way according to his altered personal relationships and take place in the middle of the matters that he tried to isolate himself from. In this context, it has been concluded that the source value of what told in Tezâkir and Ma'rûzât of the Pasha, who is considered an indisputable authority, should be questioned and used with caution.