Vâhidî`nin el-Basît adlı Tefsirinin dil ve gramer açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışmamada Vâhidî'nin biyografisi ele alınmış, kaleme aldığı el-Basît isimli eseri tanıtılmış ve bu eser lugat ve gramer açısından incelenmiştir. Hicri V. yüzyılda yaşamış olan Vâhidî, Nîsâbûr'da doğup büyümüş ve hayatının sonuna kadar burada yaşamıştır. O, İslâmî ilimlerin büyük çoğunluğunda söz sahibi olup bu alanlarla ilgili eserler kaleme almıştır. Onun el-Basît isimli tefsiri, ayetleri ve gramer açısından açıklayan bir tefsirdir. Eserde genellikle, her ayetin i'râbı yapılmış, farklı i'râb vecihleri zikredilmiştir. Bu arada ortaya çıkan nahiv konuları ayrıntılı bir şekilde izah edilmiş, nahiv ekollerinin farklı görüşlerine yer verilmiş, âlimlerle tartışmalar yapılmış, farklı kırâatler nahiv konuları ile temellendirilmiştir. Bununla birlikte, sarf ilminin temel konuları olan bab sistemi, zaman, yapı, mana, sıhhat ve i'lâl gibi farklı açılardan fiiller, ibdâl, i'lâl, idğâm, ve diğer sarf konuları bu eserde ele alınmıştır.el-Basît'te lugavî izahlara da ağırlık verilmiş, ayetlerde geçen garip kelimeler açıklanmış ve kelimelerin lugâvî tahlilleri yapılmıştır. Bütün bunlar yapılırken Arap şiiri, Arap kelamı ve meseller ile serd edilen görüşlerin temellendirilmesine önem verilmiştir. Böylece bu eser, lugat ve gramer açısından önemli bir kaynak hüviyetini kazanmıştır.

In this study, handled Vâhidî's biography and introduced his el-Basît named study and examined in terms of grammar.Vâhidî who lived in hijri 5th century, was born and grown up in Nîsâbûr and lived there until the end of his life. He is a man who has a say in the Islamic sciences. And he wrote works about this area. In his tefsîr book named el-Basît, commented the verses, considering the basic topics of Arabic language.In the el-Basît work, generally revealed items of clemency of the verses and mentioned the different directions about the sentence items. By the way, explained the Arabic grammar topics in the detail and given the different opinion of Arabic gramer schools. Also made discussions with scholars and based the different recitations on the grammar topics. Besides this, handled the basic morphological terms, like verb categories, tenses, verb structures, maening, sahih and mu'tel verbs, change and transformation in the verbs, etc. el-Basît, also emphasis that was given to the linguistic explanations and explained the strange words of the verses and made linguistic analysis of this words. Parallel of all this, given important to based opinions about Arabic poetry, Arabic says, Arabic proverbs and stories. Thus, this work have been an important source of work in terms of language and grammar.