Ahmet Hamdi Tanpınar`ın eserlerinde rüya ve musiki

Abstract

Ahmet Hamdi Tanpınar, farklı türlerde vermiş olduğu eserlerle Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Tanpınar'ın çok yönlü kişiliği ve kültürel zenginliği, eserlerine türlü şekillerle aksetmiştir. Bu çalışmada Tanpınar'ın sanat estetiğinde `rüya` ve `musiki` unsurlarının yeri tespit ve tahlil edilmeye çalışıldı. Tanpınar'ın eserlerinde `rüya` ve `musiki` unsurları üzerine yapılan bazı çalışmalar bulunmakla beraber bu çalışmalar çoğunlukla tek eser üzerinde yoğunlaşmıştır. Tanpınar'ın şiir dünyasında `rüya` ve `musiki` unsurlarını ayrı ayrı tespit eden, Huzur romanını `musiki` unsurları yönünden inceleyen bazı çalışmalar mevcuttur. Ancak Tanpınar'ın bütün eserlerinde `rüya` ve `musiki` unsurlarını bir arada detaylı bir şekilde inceleyen bir çalışma bulunmamaktadır. Çalışmada öncelikle Tanpınar'ın hayatından, edebî kişiliğinden ve eserlerinden kısaca bahsedildi. Rüyanın edebiyatla ilgili olan kısmı bizi Freud'a ve dolayısıyla rüya ile ilgili yapılan bazı bilimsel çalışmalara yönlendirdiğinden psikanaliz ve bazı çalışmalar hakkında özet bilgiler verilmeye çalışıldı. Ardından `rüya` unsurunun birçok sahada tesirini görüp geçmişten günümüz çeşitli din ve kültürlerdeki rolü hakkında bilgi verildi, sinema ve resim gibi sanat dallarına konu olmasından söz edildi. Musiki bölümünde ise edebiyat ve müzik arasındaki etkileşimi, edebiyatı merkez alarak açıklanmaya çalışıldı.İncelemeler neticesi Tanpınar'ın `rüya` ve `musiki` unsurlarını sanatında çeşitli amaçlarla kullandığı görüldü. Tanpınar, `rüya` ve `musiki` unsurlarını; edebî sanat, güzellik unsuru, kompozisyon örneği, medeniyet mukayesesi ve kimlik oluşturma vasıtası olarak kullanmaktadır. Tanpınar'ın bazı eserlerinin isimleri, doğrudan `rüya`dan ve `musiki`den gelmektedir. Tanpınar'ın ilk eserlerinde olduğu gibi son eserlerinde de gözlemlenebilen bu durum, `rüya` ve `musiki` unsurlarının O'nun sanat estetiğindeki yerini sarih bir şekilde gösterirler.

Ahmet Hamdi Tanpınar has a prominent place in Turkish literature with his work that he has written in different genres. Tanpınar's sophisticated personality and cultural richness has reflected into his works in various forms. In this study, it has tried to determine and analysis `dream` and `music` elements in Tanpınar's art aesthetic. There are some studies which determine the `dream` and `music` elements in Tanpınar's works severally and analyse the novel A Mind at Peace in the perspective of `music` elements. But there is no study which analyse the `dream` and `music` elements in Tanpınar's complete works together in detail.In this study firstly, Tanpınar's life and works has briefly mentioned. It was tried to give brief information on Psychoanalysis and some studies because of the part of dream related to the literature directed us toward Freud and therefore scientific studies. Then, seeing the effect of dream from past to present time in many fields, it was explained the role of dreams in various religions and cultures and being theme of branches of art such as cinema and painting. In the Music section, it was tried to explain the interaction between literature and music by taking literature as center.As a result of research, it was found that Tanpınar uses `dream` and `music` elements for many purposes in his art. Tanpınar uses the `dream` and `music` elements as medium for figure of speech, beauty criteria, composition, civilization comparison and identity creation. The source of Tanpınar's some works title directly comes from `dream` and `music`. This situation which can be observed in the Tanpınar's recent works as well as in the early works shows obviously the `dream` and `music` elements in his art aesthetic.