Nübüvvet tartışmaları-Ebu`l-Hasan El-Eş`arî ve Ebû Ali El-Cübbâî örneği-

Abstract

İslâmî ilimler, üç temel doktrin üzerine kurulmuştur. Bunlar, Kelâm (i'tikâd), fıkıh ve tasavvuftur. Kelâm ilmi ise 'usûl-u selâse' dediğimiz üç temel esastan ibarettir. Bunlar ilâhiyyat, nübüvvet ve sem'iyyât'tır. Çalışmamızın konusu olan nübüvvet meselesi, ilk dönem kelâm eserlerinde pek fazla görülmezken sonraki dönemlerde dâhilî ve haricî amillerin etkisiyle geniş yer bulmuştur. Yahudî ve Hristiyanlarla konu üzerine yapılan tartışmalar, Şiâ'nın imamet anlayışı, Mu'tezile'nin nübüvvet algısı, Filozofların bu husustaki düşünceleri, Fetihlerin artması sonucu İslâm coğrafyasının geniş bir alana yayılması ve sonradan Müslüman olanların kültür ve değerlerinin İslâmî değerlerle iç içe girmesi, Berahime, İbn Ravendi ve Ebu Bekr er-Razi gibi düşünürlerin nübüvveti inkâr etmesi gibi sebepler başlıca etkenlerdendir.Çalışmamızda nübüvvet meselesini, Ebû'l-Hasan el-Eş'arî ile Ebû Ali el-Cübbâî'nin görüşleri çerçevesinde değerlendireceğiz. İki düşünürün nübüvvet ile doğrudan veya dolaylı olarak ilişkili meseleler hakkındaki düşüncelerini tespit ederek karşılıklı bir şekilde değerlendirdik.Çalışmamız bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde nübüvvet meselesinin İslâm ve öncesi ilâhî dinlerde nasıl algılandığını ele aldık. Ayrıca nübüvvet ile doğrudan veya dolaylı olarak ilişkili olan kavramlar üzerinde durup nübüvvet meselesine dair genel bir vukûfiyet sağlamaya çalıştık. Bununla beraber Ebû'l-Hasan el-Eş'arî ile Ebû Ali el-Cübbâî'nin konu ile alakalı görüşlerini naklederek, temel savları arasında karşılaştırma yaptık. İkinci bölümde ise nübüvvetin hükmü, imkân ve gerekliliği, vehbî ve kesbî oluşu hususlarını ele alarak genel bir değerlendirme yaptık. Daha sonra Eş'arî ve Cübbâî örneğinde bu hususu ele alıp görüşlerini karşılıklı bir şekilde değerlendirdik.Anahtar Sözcükler Nübüvvet, Ebu'l-Hasan el- Eş'arî, Ebû Ali el-Cübbâî, Mu'tezile, Mucize, Vahiy.

The Ahl as-sunnat sect is based on three basic doctrines. These are Kelâm (i'tikâd), fiqh and their composition. The science of Kelâm is also called `usul-u selase` consisting of three essences. These are theology, prophecy, and semiyyat. In this study, we will discuss the issue of prophethood, the second of these three essences. The issue of prophethood is not seen much in the first period works of kelâm, but in the following periods it has a wide place with the influence of the internal and external factors. Among the major factors are Jewish and Christian discussions on the subject, Shi'a's sense of imam, Mu'tazila's prophetic sense, philosophers' thoughts on this issue, the consequent expansion of the conquest of Islamic geography spreading over a wide area and later confusing the culture and values of Muslims with Islamic values, Berahime, and the denial of the prophethood by the thinkers like Ibn Ravendi and Abu Bakr er-Razi. We will evaluate the issue of prophethood with the viewpoints of two important scientific personalities. These thinkers are Abu'l-Hasan al-Ash'ari and his step-father Abu Ali al-Jabbai. We have worked under this frame under the name of `Discussions on Prophethood-Abu'l-Hasan al-Ash'ari and Abu Ali al-Jabbai`. Here we have brought together and compared his views of the prophecy. Apart from this, we dealt with and directly assessed the issues directly or indirectly related to prophethood.Our work consists of an introduction and two chapters. In the first chapter, we tried to discuss how the question of prophethood is perceived in Islam and pre-Islamic religions. In addition, the Qur'āri-Mu'tezile sects, which have an important place in the Islamic thought system, and the pro-jects of these denominations, handed down the views of both theologians about the scientific personalities of the lives of Abu'l-Hasan al-Ash'ari and Abu Ali al- information and declaration with the intention of making preparations for the receipt. In the second chapter we tried to focus on the concepts directly or indirectly related to prophethood and to provide a general idea of the prophethood issue. However, we tried to make a comparison by referring to the method of comparison between the two main scientific claims of the scientific personality, conveying the views of the two great kelâm scholars related to the subject. However, in the case of Eş'ârî and Cübbâî, we tried to find the institutional framework of prophethood and related explanations.KeywordsProphecy, Abu'l-Hasan al-Ash'ari, Abu Ali al-Jabbai, Mu'tezile, Miracle, Revelation.