Abdulkerîm el-Muderris ve Mevâhibu`r-Rahmân adlı eserinin nahiv açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Abdulkerîm el-Muderris'in, yaşadığı dönem ve hayatı ile ilgili bilgi verilmekte, kaleme aldığı Mevâhibu'r-Rahmân adlı eseri tanıtılmakta ve bu eserinde yer alan nahivle ilgili konular tespit edilip değerlendirilmektedir.Irak topraklarında yetişen ve çağımızın ender şahsiyetlerinden biri olan Abdulkerîm el-Muderris (ö. 1323/1905), hayatının son anına kadar hep ilim ve tedrisâtla meşgul olmuş ve çok sayıda öğrenci yetiştirmiştir. el-Muderris, bir yandan öğrenci yetiştirmekle meşgul olurken, diğer yandan da tefsir, hadis, fıkıh, dil, siyer ve ahlak gibi muhtelif alanlarda birçok eser kaleme almıştır. el-Muderris'in, telif ettiği en önemli eserlerden biri, Mevâhibu'r-Rahmân fî Tefsîri'l-Kur'ân adlı eseridir. Onun bu eseri, Arap dil biliminin alt dalları olan nahiv, sarf, lügat ve belâgat ile ilgili birçok bilgileri ihtivâ etmektedir. Bu eser, söz konusu ilimlerin yanında hadis, fıkıh, kırâat, siyer ve tarih gibi birçok alanla ilgili önemli bilgileri de içermektedir. Mevâhibu'r-Rahmân'da nahivle ilgili bilgiler, sarf, belâgat ve lüğat bilgilerine göre daha fazla yer almaktadır. el-Muderris, eserinde nahivle ilgili bilgileri verirken, dilcilerin görüşlerine yer vermekte, onların arasındki ihtilaflara değinmekte ve onların kendi görüşlerini desteklemek amacıyla zikrettikleri hüccet ve delillerini de serdetmektedir. Müellif bunun yanında, kendi tercih ve görüşlerini beyan etmekten de geri kalmamaktadır. Tercih ettiği görüşü desteklemek amacıyla semâ' ve kıyâsa baş vurmaktadır. Müellif, eserinde genellikle Cumhûr'a ve Basra Ekolüne ait görüşleri tercih etmekle birlikte, hiçbir zaman herhangi bir mezhebe karşı taassup beslememektedir. Zira müellif, âyetleri irab ederken, her hangi bir görüşe bağlı kalmadan söz konusu âyetlerin anlamlarına uygun olan görüşleri tercih etmektedir.

In this study, the information about Abdulkerîm el-Muderris's life and his period has been given and his book called Mevâhibu'r-Rahman has been introduced and some subject about Grammatical Syntax inside that book have been detected and evaluated. Abdulkerîm el-Muderris, who was grown up at Iraq's land and one of the exceptional personality of our time, occupied with knowledge and educated a lot of students during all of his life. El- Muderris, in addition to educating students, wrote a lot of book in the various fields such as hadith, fıkh, language, the history of Prophet and the ethic. One of the significant books that el-Muderris wrote was that titled as Mevâhibu'r-Rahmân fî Tefsîri'l-Kur'ân. His that book includes many information about Grammatical Syntax, Syntax Dictionary ve Rhetoric which are the subsections of the science of Arab language. That book includes a lot of information about hadith, fıkh, the history of Prophet and the history in addition to mentioned sciences. There is more information about Grammatical Syntax than other linguistic information inside the Mevâhibu'r-Rahmân. When el- Muderris gave information about Nahiv in his book, at the same time presents views of philologists, mentions some debates that occurred between those philologist and submits philologist's evidence and proofs that to strength their opinions. The author, at the same, besides those views has declared his opinions and preferences. He uses the used hearin and analogy to support his preference opinion. Although the author generally preferred the views that belong to Majority and Basra School, he never has had an intolerance to other different denominations. Because when the author analyzes the verses, he preferred the views appropriating to the meanings of the verses without linking to any other school.