Koyunların deneysel ruminal asidozisinin farklı safhalarında klinik bulgular, rumen içeriği, hematolojik ve biyokimyasal parametrelerin araştırılması

Abstract

Bu araştırmada 12 g/kg ve 18 g/kg glikoz ile oluşturulan ruminal asidozisin farklı safhalarındaki klinik ve laboratuar bulguların araştırılması amaçlanmıştır. Çalışmanın materyalini 2-3 yaşlarda, 51-62 kg canlı ağırlığında 12 adet sağlıklı koç oluşturdu. Koçlar rasgele altışarlı iki gruba ayrıldı. 1. gruptaki koçlara 12 g/kg CA, ikinci gruptakilere ise 18 g/kg CA dozunda glikoz verilerek ruminal asidozis oluşturuldu. Araştırma sürecinde her iki grubun klinik muayeneleri ile hematolojik ve biyokimyasal (serum ve rumen içeriği) analizleri yapıldı. İstatistiksel değerlendirme, grup içi farklı saatler ile gruplar arası aynı saatlerin karşılaştırılması şeklinde yapıldı. Ruminal asidozisli hayvanlarda iştahsızlık, diş gıcırdatma, inleme, yumuşak kıvamlı dışkı veya ishalin şekillendiği, rumen hareketlerinin durduğu ve dehidrasyonun şekillendiği gözlendi. Vücut ısısı ve nabız sayısının arttığı, solunum sayısının etkilenmediği, rumen hareketleri sayısının ise azaldığı saptandı.Hematolojik olarak; 1. grupta sadece 15. saatte hematokrit değerde önemli artış (p<0.05) kaydedildi. Eritrosit sayısı ve hemoglobin konsantrasyonunda önemli değişiklik şekillenmezken total lökosit sayısında artış (p<0.05) saptandı. 2. grupta eritrosit sayısı, hematokrit değer, hemoglobin konsantrasyonu ve total lökosit sayısında artış (p<0.05) kaydedildi.Serum ALP, AST ve ALT enzim aktivitelerindeki değişimlerin klinik olarak anlam ifade eder düzeyde olmadığı belirlendi. 1. grupta 15. ve 24. saatte, 2. grupta ise 12. saatte BUN konsantrasyonunda önemli artış (p<0.05) bulundu. Mg konsantrasyonunda 1. grupta 48. saatte, 2. grupta ise 15. ve 24. saatlerde önemli düşüş (p<0.05) saptandı. Her iki gruptaki hayvanlarda da serum Na ve Cl konsantrasyonunun arttığı, K konsantrasyonunun ise azaldığı (p<0.05) saptandı.Rumen içeriğinin renk ve kokusunun değiştiği, infusoriaların azaldığı hatta tamamen yok oldukları ve glikoz dozunun arttırılması ile bu değişikliklerin daha erken başladığı ve daha geç düzeldiği tespit edildi. Ruminal asidozisli hayvanlarda rumen içeriği pH'sının düştüğü ve glikoz dozunun arttırıldıkça pH'nın daha hızlı ve daha fazla düştüğü gözlendi. Asetat oranının arttığı, propiyonat ve bütirat oranlarının ise azaldığı, glikoz dozunun arttırılmasının asetat ve propiyonat oranını etkilediği, bütirat oranını ise etkilemediği saptandı.Sonuç olarak; ruminal asidozisli hayvanların değerlendirilmesinde klinik ve laboratuar bulguların göz önünde bulundurulmasının, prognozun belirlenmesi ve sağaltımın planlanmasına katkı sunacağı kanaatine varıldı.Anahtar Kelimeler: Koyun, deneysel, ruminal asidozis, glikoz, klinik, hematolojik, biyokimyasal.

The aim of this study was to investigate clinical and laboratory findings of 12 g/kg and 18 g/kg of glucose-induced different phases of experimental ruminal acidosis. The materials of the study were consisted 12 healthy rams ages between 2-3 and 51-62 kg of weight. Rams were randomly divided into two groups. In the first group of 12 g/kg BW and the second 18 g/kg BW glucose were given for created ruminal acidosis. The clinical examination, hematological and biochemical (serum and rumen contents) analysis of two groups were made during the research. Statistical analysis was determined in different hours within a group, and in the form of inter-group comparison in the same hours. Loss of appetite, teeth grinding, groaning, forming a soft consistency stool or diarrhea, and dehydration, no rumen movements were observed in acidotic sheep. Increased body temperature and pulse frequency, respiratory frequency, were not changed while rumen movements decreased.In hematologic; only in 15 hours a significant increase were recorded in hematocrit value (p<0.05). There were no significant change in red blood cell count and hemoglobin concentration while significant change in (p<0.05) was detected in total white blood cell count in first group. Erythrocyte count, hematocrit value, hemoglobin concentration and total white blood cell count were increased significantly (p<0.05) in second group.Serum ALP, AST and ALT activities in the enzyme level changes were not found as clinically meaningful. In the first group in 15 and 24 hours, in the second group in 12 hours a significant increase (p<0.05) were determined in BUN concentration. In Mg concentration of significant (p<0.05) reduction was detected in 48 hours in the first group, and 15 and 24 hours in the second group. In the both groups serum Na and Cl concentrations increased (p<0.05) while the concentration of K was found to decrease (p<0.05).The changes were seen in color and odor of rumen contents in the meantime infusoria decreased even completely disappear. These changes began earlier and later recovered were seen with increasing the dose of glucose. Decreased were occurred in rumen contents pH in acidotic animals and the faster and more prominent decrease in pH were determined depending increasing glucose dose. Increased proportion of acetate, decreased for propionate and butyrate ratios meanwhile increasing of glucose dose affects the rate of acetate and propionate, but for butyrate did not affect the rate.As a result, evaluation of clinical and laboratory findings in ruminal acidotic animals those finding must be consideration for determination of prognosis and treatment planning was concluded.Key words: Sheep, experimental, ruminal acidosis, glucose, clinical, hematological, biochemical.