İleri kademe buğday hatlarının verim bazı morfolojik ve kalite özellikleri yönünden ıslah programlarında kullanılabilme olanaklarının araştırılması

Abstract

Bu araştırma, 2017-2018 yetiştirme sezonunda CIMMYT-ICARDA ıslah programları tarafından geliştirilen ileri kademe ekmeklik buğday hatlarının Diyarbakır ekolojik koşullarında verim ve bazı kalite özellikleri bakımından incelenmesi ve bölge çeşitleriyle karşılaştırılarak üstün hatların ileri generasyonlarda değerlendirilmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada kuru şartlarda materyal olarak 29 adet ekmeklik buğday hattı ile 5 adet kontrol çeşidi (Gerek,-79 Müfitbey, Karahan, Sönmez, Nacibey ) kullanılmıştır. Araştırma Tesadüf Blokları deneme desenine göre 2 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Yürütülen bu çalışmada buğday hatlarının bitki boyu, tane verimi, hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı, başaklanma gün sayısı, başak uzunluğu, başakta tane sayısı gibi tarımsal karakterler ile tanede zeleny sedimantasyon değeri, ham protein oranı, ham nişasta oranı, gluten oranı gibi bazı kalite özelliklerinin ortalamaları arasındaki farklılıklar saptanmıştır.Elde edilen sonuçlara göre; bitki boyu 67.30- 96.95 cm, başakta tane sayısı 9.5- 21.0 adet, başak uzunluğu 6.27-14.24 cm, bin tane ağırlığı 26.88-41.25 g, hektolitre ağırlığı 75.14-85.40 kg, tane verimi, 237.7 0 – 561.30 kg/da, başaklanma gün sayısı 139-154 gün, tanede protein oranı % 12.2-14.7, gluten oranı %27.2-34.3, nişasta oranı %65.2-71.6, sedimantasyon değeri %28.4-43.0 değerleri aralığında değişim göstermiştir.Araştırma sonunda elde edilen sonuçlara göre; 9907, 9908, 9914, 9919, 9924, 9927, 9928, 9930 ve 9931 numaralı hatların birim alan tane verimleri, tarımsal karakterleri ve bazı kalite unsurları yönünden üstün sonuçlar gösterdikleri saptanmıştır. Diyarbakır ekolojik koşullarına uygun bu hatların çeşit ıslahında materyal olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

This research was carried out in order to evaluate in terms of yield and some quality characteristics of the advanced stage bread wheat lines developed by CIMMYT-ICARDA breeding programs in the 2017-2018 growing season in Diyarbakir ecological conditions and to evaluate the superior lines in advanced generations by comparing with the cultivars of regions. In the study, 29 the adcenced stage bread wheat line and 5 control cultivars (Gerek-79, Mufitbey, Karahan, Sönmez, Nacibey ) were used as material in dry conditions. The research was carried out with 2 replications according to the randomized blocks design. In this study, the differences between the averages of agricultural characters such as plant height, grain yield, hectoliter weight, thousand grain weight, number of spike days, spike length, number of grain in spike and quality characters such as zeleny sedimentation, crude protein, raw starch and gluten ratios were investigated.According to the results, it was found as the plant height (67.30- 96.95 cm), the number of grain in the spike (9.5- 21.0), spike length (6.27-14.24 cm), thousand grain weight (26.88-41.25 g), hectoliter weight (75.14 -85.40 kg), grain yield (2377. 0- 5613.0. kg/ha), the number of spike days (139-154 days), grain protein ratio (12.2-14.7 %), gluten ratio (27.2-34.3%), starch rate (65.2-71.6%) and sedimentation rate (28,4-43,0 %) values.According to the results of this study; 9907, 9908, 9914, 9919, 9924, 9927, 9928, 9930 and 9931 were found to have superior properties in terms of unit area yields, some agricultural and quality characters. It has been concluded that these lines suitable for Diyarbakır ecological conditions can be used as material for wheat breeding programs in the near future.