İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin çevreye yönelik tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma, ilköğretim birinci kademe öğrencilerinin çevreye yönelik tutum ve davranışlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada nicel ve nitel araştırma yöntemleri beraber kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutunun örneklemini Bingöl il sınırları içerisinde yer alan 15 ilköğretim okulundan toplam 1200 4. ve 5. sınıf öğrencisi, nitel boyutun örneklemini ise üç ilköğretim okulundan seçilen, toplam 36 1., 2. ve 3. sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Nicel boyutta örneklem büyüklükleri belirlenirken tabakalı örnekleme, nitel boyutta ise maksimum çeşitlilik örneklemesi yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmaya katılan birinci kademe birinci devre öğrencilerine araştırmacı tarafından geliştirilen 12 açık uçlu sorudan oluşan görüşme formu; ikinci devre öğrencilerine ise yine araştırmacı tarafından geliştirilen, iki ölçekten oluşan veri toplama araçları uygulanarak veriler toplanmıştır. Birinci ölçek 32 madde, tek faktörlü yapıya sahip ÇYTÖ; ikinci ölçek ise toplam 21 madde, üç faktörlü yapıya sahip ÇYSDÖ'dür. Birinci kademe ikinci devre öğrencilerine uygulanan ölçeklerin güvenirlik katsayılarını belirlemek amacıyla Cronbach alpha iç tutarlılık katsayısı kullanılmış; birinci ölçek için .84 ve ikinci ölçeğin çevre ilgisi alt boyutu için .84, temizlik ve tasarruf alt boyutu için .69, hayvan sevgisi alt boyutu için ise .55 olarak hesaplanmıştır. İkinci ölçeğin tamamı için Cronbach alpha değeri .86 olarak hesaplanmıştır. Araştırmanın nicel boyutundaki verilerin dağılım özelliklerini belirlemek için Kolmogorov-Simirnov testi, grafiksel yöntem, çarpıklık ve basıklık değerleri incelenmiştir. Bütün bu incelemeler sonucunda dağılımın anormal olduğu belirlenmiştir. SPSS 17.0 istatistik paket programı kullanılarak veriler analiz edilmiştir. Veri analizinde tanımlayıcı istatistikler, Mann Whitney U testi ile Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. Ölçeklerin model doğrulanması LISREL 8.51 istatistik programı kullanılarak açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile yapılmış ve modellerin uygun olduğu tespit edilmiştir.Araştırma sonuçlarına göre, öğrencilerin sınıf değişkenine göre çevreye yönelik tutumları ve çevreye yönelik sorumlu davranışlarında herhangi bir farklılaşma tespit edilmemiştir. Fakat öğrencilerin cinsiyetlerine, anne-babanın eğitim durumuna, anne-babanın mesleğine ve yerleşim yerine göre çevreye yönelik tutumları ve sorumlu davranışlarında anlamlı farklılık bulunmuştur.Nitel verilerin analizinde içerik analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada toplanan nitel verilerin analizinde öğrencilerin kişisel bilgilerinin, çevreye yönelik görüşlerinin tanımlanmasında frekans ve yüzde teknikleri kullanılmıştır.Araştırmadan elde edilen sonuçlara dayalı olarak çeşitli önerilerde bulunulmuştur. Yapılan bu çalışmanın çevre eğitiminde yapılacak olan program geliştirme çalışmalarında program geliştirme uzmanlarına, öğretmenlere ve ailelere katkı sağlaması umulmaktadır.

This thesis aims to assess attitudes and responsible behaviors of first grade primary school students. The sample of the quantitative research consisted of 1200 students of fourth and fifth grade who were selected from various 15 public schools, and the sample of qualitative research consisted of 36 students from 3 public schools in Bingöl. Stratified sample were selected to decide sample size. The quantitative data was obtained from application of the Environmental Attitudes Scale (EAS) and Environmental Responsible Behavior Scale (ERBS). EAS that comprises 32 items and three dimensional ERBS; in total 21 items were developed by the researcher. The qualitative data was obtained through interview form, comprising 12 open-ended questions. 36 students from first, second and third grades of primary schools were interviewed in qualitative research. The responses to the questions given during interview form were subjected to content analysis.Cronbach's alpha reliability coefficient of internal coherence was used in order to determine the reliability of the applied scale for the first grade second term students. For the first scale .84, for the sub-dimension of the environmental interest of the second scale .84, for the cleanness-saving sub-dimension .69, and for the sub-dimension of animal love .55 Cronbach's alpha value coefficient was calculated. It was calculated .86 Cronbach's alpha value for the whole of the second scale. Dispersion characteristics of the quantitative data were examined and the data was analyzed by using SPSS 17.0 statistical package program. Descriptive statistics, Mann Whitney U test, and Kruskal Wallis test were conducted to analyze quantitative data. LISREL 8.51 statistic program was used to confirm the sample scale.The main finding of this research is that, there were no differences observed between the class variable in the students? attitudes and responsible behaviors towards the environment. But according to the students' gender, parents' education level, parents? occupation and settlement of the parents, there were found significant differences between attitudes and responsible behavior towards the environment.Qualitative content analysis method was used to analyze the data. Students' personal information in the analysis of qualitative data collected from this study, the frequency and percentage techniques were used to identify attitudes towards the environment.As a conclusion, the results of this study will shed on the attempts on policy. It aims to help the environmental education on curriculum development.