İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin okul yönetimine katılımlarının incelenmesi (Diyarbakır ili örneği)

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, ilkokullarda görev yapan öğretmenlerin okul yönetimine katılımı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi ve elde edilen bulgulara göre etkili okula ulaşmak noktasında öneri ve görüş bildirmektir.Araştırma tarama türünde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır ilinin dört merkez ilçesi olan Bağlar, Kayapınar, Sur ve Yenişehir'de bulunan 195 ilkokulda görev yapan 225 branş öğretmeni, 279 okul öncesi öğretmeni, 157 rehber öğretmen, 2650 sınıf öğretmeni olmak üzere toplamda 3311 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise, Diyarbakır ilinin dört merkez ilçesi olan Bağlar, Kayapınar, Sur ve Yenişehir'de bulunan ilkokullarda görev yapan öğretmenler arasından küme yöntemiyle seçilen 587 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, ilkokul öğretmenlerinin okul yönetimine katılımlarının incelenmesinde Uyar (2007) tarafından geliştirilen `Yönetime Katılma Ölçeği` ölçme aracı kullanılmıştır. Ölçek 4 boyuttan oluşup ilkokul öğretmenlerinin kendi okulunda yönetimine katılmaları düzeyine ilişkin öğretmen görüşleri, yönetime katılmanın yararlarına ilişkin öğretmen görüşleri, yönetime katılımı azaltan etkenlere ilişkin öğretmen görüşleri ve yönetime katılımı artıran etkenlere ilişkin öğretmen görüşlerini ölçmektedir. Çalışmadan elde edilecek veriler SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) programı ile analiz edilecektir. Verilerin analizinde; (Bağımsız) Örneklemler t testi, Tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Kruskal Wallis-H testi, Scheffe ve Mann-Whitney U sınaması kullanılmıştır. Bu testlerin sonuçlarına göre, parametrik dağılım varsayımlarını yerine getiren verilerin çözümlenmesinde parametrik testler kullanılmışken, söz konusu varsayımları yerine getirmeyen veriler için de non-parametrik testler kullanılmıştır. Ayrıca araştırmada bağımsız ve bağımlı değişkenler arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla Pearson Momentler Çarpım Korelâsyonu ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır.Verilerin analizleri sonucu öğretmenlerin `yönetime katılmanın yararları` ile `yönetime katılımı artırıcı önlemler` boyutlarına `çok üst düzeyde` görüş belirtirken, `yönetime katılmayı azaltan etkenler` boyutuna `üst düzeyde`, yönetime katılma durumu` boyutuna ise `orta düzeyde` görüş belirttikleri gözlemlenmiştir. İlk okul öğretmenlerinin okul yönetime katılımı hakkındaki görüşleri arasında; cinsiyet, yaş, mesleki kıdem, yöneticilik deneyimi, branş, öğrenim durumu ve okulun bulunduğu ilçe değişkenlerinde anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Yönetime katılma durumu, yönetime katılmanın yararları ve yönetime katılımı artırıcı öneriler boyutlarında kadınların erkeklere oranla yönetime katılımın hakkındaki algılarının daha yüksek olduğu saptanmıştır. 30 yaş ve daha alt yaştaki öğretmenlerin okul yönetimine katılım hakkındaki algılarının daha ileri yaştaki öğretmenlere göre daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Yönetime katılmayı azaltan etkenler boyutlarında ise 31-40 arası yaş grubundaki öğretmenlerin daha düşük düzeyde görüş belirttikleri anlaşılmaktadır. Ayrıca öğretmenlerin kıdemi arttıkça okul yönetimine katılma durumu, okul yönetimine katılmanın yararları ve yönetime katılımı artırıcı önerilere ilişkin algılarının da azaldığı görülmektedir. Yönetime katılma durumu boyutunda sınıf öğretmenlerinin katılımının diğer branş kategorilerine oranla daha düşük düzeyde olduğu, yönetime katılımı azaltan etkenler boyutunda ise branş öğretmenlerinin katılımının diğerlerine oranla daha düşük seviyede olduğu ortaya çıkmıştır. Yöneticilik deneyimi olmayan öğretmenlerin yöneticilik deneyimi olan öğretmenlere göre algılarının daha üst düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Lisans mezunu öğretmenlerin lisansüstü eğitim yapmış öğretmenlere oranla yönetime katılım durumu hakkındaki algıları daha yüksektir. Ayrıca Sur ilçesinde görev yapan öğretmenlerin katılımı artırıcı önlemler boyutunda diğer ilçelerde görev yapan öğretmenlere oranla katılımlarının daha düşük olduğu görülmektedir.

The main purpose of this study is to determine the opinions of teachers about the participation of teachers to school management in primary schools. And according to the findings, it is to give suggestions and opinions to reach the effective school.Research is a descriptive study. The universe of the study is 3311 preschool teachers who 225 branch teachers 279 preschool teachers, 157 guidance teachers and 2650 classroom teachers working in 195 elementary schools in Bağlar, Kayapınar, Sur and Yenişehir Districts in Diyarbakır. The sample of the study consisted of 587 teachers selected among the teachers working in primary schools in Bağlar, Kayapınar, Sur and Yenişehir, which are the central districts of Diyarbakır. `Participation in Administration Scale` that was developed by Uyar (2007) was used in evaluation of primary school teachers in school administration. Scale consists of 4 dimensions that measures the teachers opinions who participated in administration in their own school, the teachers opinions about the benefits of participation in school administration, the teachers opinions about the factors that reduce the participation in administration and teachers opinions about the factors that increase the participation in administration. Data of the research was analyzed by SPSS (Statistical Package for the Social Sciences). İn the analysis of data; (Independent) T-test, One-way analysis of variance (ANOVA), Kruskal Wallis-H test, Scheffe and Mann-Whitney U test were used. According to the results of these tests, while the parametric tests was used in the analysis of data that fulfill the parametric distribution assumptions, for the data that do not fulfill the mentioned assumptions non-parametric tests was used.The teachers expressed hıgh level abouth the benefits of participation in management and the factors that enhance participation in management. And it is observed that they state `high level de about durum factors that reduce the participation to the management` and `medium level opinion on the participation status to the management `.During primary school teachers' participation in school management; Significant differences were found in gender, age, professional seniority, management experience, branch, education level and district variables.It was found that women had higher perceptions about participation in management than men in terms of participation status, benefits of participation in management and suggestions to increase participation in management.It was found that teachers who aged 30 and under were higher than the mature teachers about teachers' participation to school management. In terms of factors that reduce participation in management, it was found that teachers in the age group of 31-40 indicated lower opinions. In addition, as teachers' seniority increases, the school attendance level, the benefits of attending school management and the perceptions of the measures to increase participation in the management decrease. The participation of classroom teachers in the level of participation in management is lower than in the other branches. In the dimension of factors that reduce participation to management, it is seen that the participation of branch teachers is lower than the others. Teachers who do not have management experience have higher level of perceptions than the teachers who have management experience. Teachers with a bachelor's degree have higher perceptions about their participation in management than those who have a postgraduate education. In addition, it is seen that the participation of the teachers working in the Sur district is lower than the teachers working in other districts in the dimension of measures to increase participation.