Konik ışınlı bilgisayarlı tomografi kullanılarak yaş ve cinsiyete göre alt ve üst daimi birinci büyük azı dişlerinde pulpa odasının hacimsel olarak ölçülmesi

Abstract

Amaç: Günümüzde konik ışınlı bilgisayarlı tomografi (KIBT) diş hekimliği klinik uygulamalarında değerli bir araç haline gelmiştir. Tanıda, tedavi planlamasında, tedavi işlemi aşamalarında ve tedavi sonrası takip sürecinde geniş bir kullanım alanı bulunmaktadır. Tez çalışmamızın amacı; KIBT kullanarak alt ve üst daimi 1. büyük azı dişlerinin pulpa odasının anatomik yapısını üç boyutlu olarak göstermek, total pulpa odasının mm3 cinsinden hacimsel olarak ölçümünü yapmak, ölçümler sonucu pulpa odası hacim değişimlerini istatistiksel olarak yaşa ve cinsiyete göre değerlendirmektir.Gereç ve Yöntem: Tez çalışmamızda, Dicle Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi Anabilim Dalı arşivinde bulunan 7-18 yaş arasındaki hastaların farklı nedenlerle alınmış olan KIBT görüntüleri retrospektif olarak incelenmiştir. Bu görüntüler arasından çürüksüz, restorasyonsuz, kök kanal tedavisi ve veneer kuron yapılmamış, taurodonti anomalisi bulunmayan, çekim işlemi uygulanmamış, çevre dokularında herhangi bir patoloji olmayan toplam 80 hastanın 160 adet sağ alt ve üst daimi 1. büyük azı dişlerinin bulunduğu KIBT'leri rastgele seçilerek yaşlara göre dört grupta sınıflandırılmıştır. Her grup kendi içerisinde cinsiyete göre iki alt gruba ayrılmıştır. Kategorize edilen KIBT görüntüleri kullanılarak sağ alt ve üst daimi 1. büyük azı dişlerinin total pulpa odası 3D Slicer yazılım programında segmente edilmiş, yeniden yapılandırılmış ve total pulpa odasının mm3 cinsinden hacim ölçümleri yapılmıştır. Veriler doğrultusunda istatistiksel analiz yöntemleri kullanılarak; yaşa ve cinsiyete göre gruplar arasında alt ve üst daimi 1. büyük azı dişlerinin total pulpa odasındaki hacimsel değişimler, aynı grup içerisinde ortalama hacim değerleri ile cinsiyetler arasında fark bulunup bulunmadığı değerlendirilmiştir. Verilerin normal dağılım varsayımına uygunluğu Kolmogorov-Smirnow, homojenliği ise Levene testleri ile incelenmiştir. Gruplar arası ortalamaların karşılaştırılmasında tek yönlü varyans analizi (ANOVA) testi, gruplar arası çoklu karşılaştırma testlerinde Tukey-HSD ve bağımsız gruplarda ise Indepedent-t testleri kullanılmıştır. Tüm istatistiksel testlerde %95' lik güven aralığı kullanılmış olup, p<0,05 için sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir.Bulgular: Gruplar arasında alt ve üst daimi 1. büyük azı dişi total pulpa odası hacim ölçümleri değerlendirildiğinde; yaşa bağlı olarak total pulpa odası hacim değerlerinde azalma olduğu görülmüştür (p<0,05). Cinsiyetler arasında yaşa bağlı olarak hacimsel azalma kızlarda istatistiksel olarak daha anlamlı bulunmuştur. Çalışmamızda 7-9 yaş grubu hariç diğer gruplarda aynı grup içerisinde; üst daimi 1. büyük azı dişi total pulpa odası hacim değerinin alt daimi 1. büyük azı dişi total pulpa odası hacim değerinden daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Aynı grup içerisinde kız ve erkeklerin alt ve üst daimi 1. büyük azı dişi total pulpa odası hacim ortalamaları karşılaştırıldığında Grup 3'te hem alt hem de üst daimi 1. büyük azı dişi için, Grup 4'te sadece üst daimi 1. büyük azı dişi için cinsiyetler arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur.Sonuç: Pulpa odası anatomisi ve boyutlarındaki değişimin ayrıntılı bir şekilde incelenmesi yaşla birlikte oluşan sekonder dentin birikiminin tespiti için oldukça önemlidir. Pulpa odasının üç boyutlu olarak görüntülenmesi, hacim ölçümlerinin yapılması ve yaşa bağlı olarak total pulpa odası boyut değişimlerinin incelenmesinde KIBT' nin kolay ve konservatif bir yöntem olduğunu düşünmekteyiz. 7-18 yaş arası bireylerin alt ve üst çene 1. büyük azı dişlerinin yaşa bağlı olarak pulpa odası hacmindeki değişimin ve pulpa odası boyutlarının cinsel dimorfizm açısından daha geniş bir örneklem grubunda incelenmesi gerektiği görüşündeyiz. Anahtar Kelimeler: Hacimsel ölçüm, konik ışınlı bilgisayarlı tomografi, total pulpa odası

Aim: Today, cone beam computed tomography (CBCT) has become a valuable tool for the practice of dentistry. There is a wide range of applications in diagnosis, the treatment planning, treatment and after the treatment process. The aim of this study was to demostrate the anatomical structure of pulp chamber, measure the volume of the total pulp chambers in mm3 and evaluate the pulp chamber volume changes by age and gender statistically in mandibular and maxillary first molars by means of CBCT.Material and Methods: In our thesis study, CBCT examinations of patients between the ages of 7-18 years, which were carried out due to different reasons and stored in the archive of Dental and Maxillofacial Radiology Department of the Faculty of Dentistry of Dicle University were evaluated retrospectively. The CBCT images of a total of 160 patients were investigated and 80 patients, who did not have any dental caries, restoration, root canal treatment and veneer crown, taurodont anomaly, any tooth extraction or pathological process in the surrounding tissues were randomized into four groups according to age, if they had lower and upper right permanent first molar teeth visualized in their CBCT. Each group in itself was divided into two subgroups according to the gender of the patients. With the help of the categorized CBCT images, the total pulp chamber of the lower and upper right permanent first molar teeth were segmented with the 3D Slicer software program. Then they were reconstructed and the volumes of the total pulp chamber were measured in mm3. We analyzed the collected data with statistical analysis methods and we evaluated whether there was any difference between the patients grouped according to the age and gender in respect of volume changes in the total pulp chamber of the lower and upper permanent first molar teeth and whether there was any difference between the mean volume values and gender of the patients within the same group. Kolmogorov-Smirnov test was used to determine whether the data was normally distributed and the homogeneity of the data was tested with Levene tests. For the comparison of the mean values of the groups one-way analysis of variance (ANOVA) test, for the multiple comparison between the groups Tukey-HSD test and for the independent groups Independent-t test were implemented. The confidence interval was 95% for all statistical tests and the accepted limit of significance was p<0.05.Results: Comparison of the volume measurements of the lower and upper first permanent molar teeth between the groups showed that the volume values of the total pulp chamber decreased depending on the age (p<0.05). Regarding gender, volume decrease related to age was statistically more significant among females. We determined in all age groups except age 7-9 group that the volume value of the total pulp chamber of the upper permanent first molar teeth was higher than the volume value of the total pulp chamber of the lower permanent first molar teeth. Mean volumes of the total pulp chamber of the lower and upper first molar teeth between the males and females within the same group were also compared. This comparison showed that there was a statistically significant difference for both lower and upper permanent first molar teeth in Group 3 and only for upper permanent first molar teeth in Group 4.Conclusions: A detailed examination of the pulp chamber anatomy and the changes in its dimensions is widely important determine the deposition of secondary dentin with age. We believe that CBCT is an easy and conservative method for the 3D-imaging of the pulp chamber, volume measurement and examination of the dimensional changes of the total pulp chamber depending on age. We also believe that further studies with a larger patient sample are needed for the evaluation of the volume changes of the pulp chamber in the lower and upper first molar teeth in the individuals between the ages of 7-18 years and for the evaluation of the pulp chamber dimensions in respect of sexual dimorphism.Keywords: Volumetric measurement, cone-beam computed tomography, total pulp chamber