Tedavi almamış ilk atak majör depresif bozukluğu olan hastalarda ve sağlıklı bireylerde zaman algısı, zaman aralığı değerlendirme yetenekleri ve yürütücü işlevlerin karşılaştırılması

Abstract

Giriş: Tanı rehberlerinde zamanın akışı hızıyla ilgili tanısal bir kriter olmasa da, majör depresif bozukluk (MDB) hastaları zamanın akışının yavaşladığından sıklıkla yakınırlar. Öznel zaman algısındaki yavaşlamanın yanı sıra, zaman aralığı değerlendirme yetenekleri açısından da MDB'ta bazı farklılıklar olduğu raporlanmıştır. Bu değişikliklerin, hastaların içsel saat fonksiyonlarının etkilenmesiyle bağlantılı olabileceği ileri sürülmektedir. Bazı yazarlar MDB'ta öznel zaman algısı ile zamanlama yetenekleri değişikliklerindeki değişiklikler arasında bir ilişki olabileceği öne sürmüştür. Ancak bu konuyla ilgili çelişkili veriler mevcuttur. MDB hastalarında yapılan zaman algısı ve zaman aralığı değerlendirme yeteneklerini inceleyen çalışmalarda metodolojik heterojeniteden kaynaklandığı öne sürülen tartışmalı sonuçlar elde edilmiştir. Ayrıca çalışmalarda psikiyatrik bozukluk sürecinin neden olabileceği bilişsel işlevlerdeki gerilemenin ve tedavinin içsel saate olan etkisi göz ardı edilmiştir. Biz çalışmamızda ilaç kullanmayan ve ilk depresif atağını geçiren hastaları tercih ederek bu karıştırıcı etkenleri en aza indirmeye çalıştık. Ayrıca anksiyete ve dürtüsellik seviyeleri ile yürütücü işlevlerin zaman algısı üzerindeki etkisini de araştırdık. Yöntem: Bezmialem Vakıf Üniversitesi Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi psikiyatri polikliniğine başvuran, ek psikiyatrik ve tıbbi tanısı olmayan, tedavi almayan ilk atak 50 MDB tanılı hasta ve hastalarla yaş, cinsiyet ve eğitim seviyesi olarak eşleştirilmiş 50 sağlıklı birey çalışmaya dahil edildi. Her katılımcı Sosyodemografik Veri Formu, Barratt Dürtüsellik Ölçeği-11 Kısa Formunu (BDÖ11 KF) doldurduktan sonra Wisconsin Kart Eşleme Testi (WKET) ve 1 s, 3 s, 6 s, 12 s ve 15 s için zaman üretimi görevini tamamladı. Hasta grubuna, ek olarak, Hamilton Depresyon Ölçeği (HDÖ), Hamilton Anksiyete Ölçeği (HAÖ) uygulandı. Katılımcıların zamanı algılama hızlarını tespit etmek için Görsel Analog Skala (GAS)'dan yararlanıldı. Bulgular: Çalışmamızda GAS skorlarında MDB grubunun kontrollere göre zamanın akış hızını daha yavaş tecrübe ettiği bulunmuştur (p<0.001). Zaman üretimi görevinde, MDB grubunun kontrol grubuna göre 3, 6, 12, 15 s'lik süre aralıklarında daha isabetsiz olduğu (sırasıyla p=0.013, p=0.004, p=0.004, p=0.004), 1 s'lik görevde ise düşük üretim yaptığı saptanmıştır (p=0.001). Sağlıklı bireyler öznel zaman algısı hızlandıkça daha kısa süreler üretmişlerdir (3, 6, 12, 15 s için sırasıyla p=0.036, p=0.12, p=0.026, p=0.050). Buna benzer bir ilişki MDB grubunda görülmemiştir. MDB grubunda yüksek HDÖ, HAÖ somatik ve HAÖ toplam skorlarının öznel zaman algısındaki yavaşlamayla ilişkili olduğu bulunmuştur (sırasıyla p<0.001, p=0.011, p=0.013). WKET skor ortalamaları karşılaştırıldığında ilk kategoriyi tamamlamada kullanılan deneme sayısında hasta grubunun daha başarısız olduğu görülmüştür (p=0.035). BDÖ-11 KF ortalamaları karşılaştırıldığında MDB grubunun motor ve toplam dürtüsellik skorlarının anlamlı derecede yüksek olduğu bulunmuştur (sırasıyla p<0.001, p=0.025). Sonuç: Bulgularımız MDB hastalarında görülen zaman akışının yavaşlaması fenomenini desteklemektedir. Öznel zaman algısı ile zaman aralığı değerlendirme yetenekleri arasında ilişki bulunmaması, bu iki kavramın farklı beyin bölgelerinde temsil edildiği anlamına gelebilir. Bunun yanı sıra zaman algısından sorumlu düzeneklerin netleşmesi ve zaman algısı bozukluklarına yönelik çalışmalar, MDB ve ilişkili belirtilerin açıklanmasına katkıda bulunabilir. Zaman algısının klinik ölçeklerde sorgulanması depresyonun şiddetinin saptanması için yararlı olabilir.

Introduction: Although there isn't a diagnostic criterion of major depressive disorder (MDD) about change in time perception, depressed patients usually report to perceive time as going by slowly. In addition to changes in subjective time perception, some differences in time interval judgement abilities in MDD are reported. It is suggested that these changes may be related to the effect of patients' internal clock functions. Some authors have suggested that there may be a relationship between changes in subjective time perception and timing abilities in MDD. However, there is conflicting data on this relationship. In our study, we tried to minimize some confounding factors such as pharmacotherapy by preferring drug naive, first episode MDD patients. We also investigated the effects of anxiety and impulsivity levels and executive functions on time perception. Methods: Fifty first episode drug naive MDD patients from psychiatry outpatient clinic and 50 healthy volunteers matched with patient group as age, sex and education level were included in the study. Each participant completed the time production task for 1 s, 3 s, 6 s, 12 s and 15 s after completing the Sociodemographic Data Form, Barratt Impulsivity Scale-11 Short Form and Wisconsin Card Sorting Test (WCST). In addition, the Hamilton Depression Scale, Hamilton Anxiety Scale was administered to the patient group. Visual Analogue Scale (VAS) was used to determine participants' subjective perception of flow of time. Findings: Depresion group experienced slower flow rate of time than controls (p <0.001). In the time production task, MDB group was found to be less successful in producting time intervals (for 3, 6, 12, 15 s ; p = 0.013, p = 0.004, p = 0.004, p = 0.004). Patient group underproduced only 1 s interval (p<0.001). It was seen that the patient group was less successful in the trial number used for completing the first category in WCST (p = 0.035). The motor and total impulsivity scores of the MDD group were significantly higher than controls (p <0.001, p = 0.025). As the subjective time perception accelerates in healthy individuals, shorter times are produced (for 3, 6, 12, 15 s; p= 0.036, p = 0.12, p = 0.026, p = 0.050). This relationship was not seen in the MDB group. Conclusion: Our findings support the phenomenon of slowing in time flow seen in MDD patients. The lack of a relationship between subjective time perception and time-interval judgement abilities may mean that these two concepts are represented in different brain regions. Clarification of mechanisms responsible for time perception may contribute to the explanation of MDD and related symptoms. Questioning the time perception in clinical scales can be helpful to determine the severity of depression.