Septoplasti ameliyatı öncesi ve sonrasında koku algısındaki değişimlerin mizaç ve karakter özellikleri ile ilişkisinin incelenmesi

Abstract

Giriş: Koku, koku alma duyusu ile algılanabilen, genelde çok küçük konsantrasyonda havada çözünmüş olarak bulunan kimyasal maddelerden her biridir. Koku duyusu Hayvan çalışmalarına uygun olmayışı ve insanlarda hayvanlara oranla daha az gelişmiş olması nedeniyle beş duyu içinde belki de üzerinde en az çalışılanı ve en az anlaşılanıdır. Standart ve objektif test yöntemleri gerektirdiğinden koku duyusunu değerlendirmek oldukça güçtür ve hatalı yorumlamalara açıktır. Koku duyusu, multidisipliner ele alınan, insanda duyu özellikleri ve kapasitesinin epidemiyolojik araştırmalarda daha detaylı irdelenmesi gerektiği vurgulanan, yaşamsal işlevlere sahip bir duyudur. Araştırmamızın amacı, septum deviasyonu nedeniyle septoplasti ameliyatına alınan hastaların ameliyat öncesi koku algısının koku testleri vasıtasıyla ölçülmesi, 12 haftalık iyileşme sürecinden sonra koku testlerinin tekrarlanması ile, ameliyat olmuş kişilerin koku algısının mizaç ve karakter özellikleri ile ilişkisini incelemektir. Metot: Çalışmamız, Bezmialem Vakıf Üniversitesi sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları servisince uygulanan fizik muayene sonuçlarına göre septoplasti ameliyatı için uygun olduğu tıbbi kanaatine varılan 100 kişilik hasta grubunu kapsadı. Çalışmayı kabul eden hastalara, ameliyattan önce ve 12 hafta sonra KBB servisinde görevli bir hekim tarafından,koku algısı ile ilgili testler [Connecticut Chemosensory Clinical Research Center Test (CCCRC), Butanol-9] ve psikiyatri servisinde görevli bir hekim tarafından, ameilyat öncesinde bazı psikolojik testler ve ölçekler [DSM IV-TR eksen-1 bozuklukları için yapılandırılmış klinik görüşme (SCID),Temperament and Character Inventory (TCI), Temperament Evaluation of Memphis, Pisa, Paris, San Diego Autoquestionaire (TEMPS-A)] uygulandı. Bulgular: Cinsiyetler arasında yer fıstığı koku algı değişimi açısından istatistiksel olarak anlamlı fark vardır (p=0,020). Kadınlarda koku algısı evetten hayıra dönenler fazla iken, erkeklerde koku algısı hayırdan evete dönenler anlamlı şekilde fazladır. iv Vakaların post-op kahve koku algılama durumlarının mizaç/karakter özellikleri ile ilişkisi incelenmiştir. Kahve kokusunu algılayan ve algılamayanlar arasında sadece hipertimik mizaç/karakter açısından anlamlı fark bulunmuştur.( p=0,037) Vakaların post op naftalin ve tarçın gibi uyarıcı kokuların koku algılama durumlarının mizaç/karakter özellikleri ile ilişkisi incelenmiştir. TCI NS toplam puanı ile depresif ve hipertimik mizaç/karakter puanları açısından anlamlı fark bulunmuştur. (p=0,019) Vakaların post op sabun ve pudra kokusunu algılamada anlamlı fark bulunmuştur. Sabun kokusunu algılayan ve algılamayanlar arasında TCI RD toplam ve TCI C toplam puanları açısından anlamlı fark bulunmuştur. Sabun kokusunu algılayanların TCI RD toplam (p=0,001) ve TCI C toplam (p=0,046) puanları kokuyu algılamayanlara göre daha yüksektir. Sonuç: Bulgularımız koku algısının karakter mizaç özellikleri ile ilişkili olduğunu desteklemektedir. Pudra ve sabun gibi nötr kokuların ameliyat sonrası algılanmasındaki TCI alt ölçekleri ile bağlantılı olarak değişimlerini örneklemin kesitesel değerlendirilmesi ile ilişkilendire biliriz. Kahve, naftalin ve tarçın gibi uyarıcı nitelikte olduğu değerlendirilen kokular hipertimik mizaç özelliği olan bireyler tarafından daha hassas bir biçimde algılanıyor görünmektedi.Bunun yanı sıra koku algısından sorumlu bölgelerin netleşmesi ve koku algısının farklı oluşunun karakter mizaç özellikleri ile birlikte elealınması ve buna yönelik çalışmaların yapılması, ameliyat sonrasındaki dönemde hasta memnuniyeti ve koku algısının farklılıklarının açıklanmasına katkıda bulunabilir. Koku algısının mizaç ve karakter ölçekleri ile birlikte sorgulanması koku algısı değişimlerinin saptanması için yararlı olabilir.

Intoduction: Odor, detected by the sense of smell, may be defined as the effect of trace amount of chemical substances dissolved in the air. The sense of smell is the poorest one among senses searched and understood, probably because it is not suitable to be studied with animal experiments and it is underdeveloped among people than animals. Interpreting the sense of smell is quite difficult and easy to be mistaken as it needs standard and objective tests. Sense of smell is vital sense and is argued to be dicussed via multidiciplinary approaches focused also on emotions ans epidemiologic features. The aim of this study is measuring the sense of smell of people diagnosed with nasal septal deviation before and 12 weeks after septoplasty, and investigate the relationship of temperament and character properties of those people with the changes of smelling sense. Method: 100 patients diagnosed with nasal septal deviation and decided to undergo septoplasty surgery according to the physical examination in Ear Nose and Throat (ENT) clinics of Bezmialem Foundation University Hospital were included. An ENT specialist from ENT department performed the tests regarding the sense of smell [Connecticut Chemosensory Clinical Research Center Test (CCCRC), Butanole-9] both before the operation and 12 weeks after the operation. A psychiatrist from psychiatry department performed psychologic scales and tests [Structured Clinical Interview for DSM IV-TR axis-1 disorders (SCID-1),Temperament and Character Inventory (TCI), Temperament Evaluation of Memphis, Pisa, Paris, San Diego Autoquestionaire (TEMPS-A)] before the operation. Results: People whose sense of smell changed from positive to negative after the operation were predominantly women, while people whose sense of smell changed from negative to positive after the operation were predominantly men. Hypertimic temperament and character properties were significantly different between the individuals who could detect the smell of coffee and who could not. (p=0,037) TCI Novelty Sekking (NS) total had a significant relationship with hyperthymic temperament and character scores. (p=0,019) vi Detecting the smell of soap and face powder differed among certain grop after surgery. TCI reward dependency (RD) total and TCI cooperativeness (C) total points differed significantly among individuals who could detect the sense of soap and who could not. Individuals who could detect the sense of soap had higher scores of TCI RD total (p=0,001) and TCI C (p=0,046) scores. Results: Our findings support that, preoperative and postoperative sense of smell have relationships with temperament and character properties. The significant relationships of the scores of certain TCI subscales with the ability to detect relatively neutral odors like soap and face powder may be interpreted as a consequence of the cross-sectional study method, thus, it may probably be incidental. Odors like coffee, naphthalene and cinnamon, who have a stimulant nature seems to be detected more sensitively by individuals with hypertimic temperament. We suggest that, adopting an interdiciplinary approach by taking the temperament and character properties into account to individual diferences among the sense of smell may contribute to explain the individual variability in changes of sense of smell and satisfaction from surgery.