Yeşil kimya kavramı ve genel kimya laboratuvar etkinliklerinin yeşil kimya ilkelerine uygun hale getirilmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı kimya biliminin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak adına geliştirilen yeşil kimya kavramını incelemek ve genel kimya laboratuvarında uygulanan deneyleri yeşil kimya ilkelerine uygun hale getirmektir. Böylelikle gelecek nesilleri yetiştirecek ve fen ve temel bilimleri çocuklara sevdirecek olan fen bilgisi öğretmen adaylarının genel kimya laboratuvar uygulamalarında yaptıkları deneyleri yeşil kimya ilkelerine uyumlu hale getirerek çevre koruma bilincinin kazandırılması, henüz kirlilik oluşmadan giderilmesi ya da azaltılması ve çevre bilincinin genç nesillere akademik araştırma ortamında da aktarılmasını sağlamayı hedeflemiştir. Çalışmada incelenen ve yeşil kimya ilkelerine uygun hale getirilen deney çalışmaları, üniversitelerin fen bilgisi öğretmenliği programlarında yer alan genel kimya laboratuvarı derslerinde uygulanabilecek içeriğe sahip deneylerden seçilmiştir. Bu amaç ve öngörüler doğrultusunda gerçekleştirilen bu çalışmanın ilk bölümünde öncelikle kimya biliminin çevreyle ilişkisinin kısa bir tarihçesi verildikten sonra bu bilimin çevrede neden olduğu tahribatı azaltmaya yönelik öncül çalışmalar incelenmiştir. Devamında ise yeşil kimya kavramıyla birlikte çevre korumaya yönelik bakış açısındaki değişiklik ve yeşil kimyanın temel ilkeleri ile yeşil kimya alanında yazılmış olan literatür kapsamlı bir şekilde incelenerek verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümündeyse üniversitelerin fen bilgisi öğretmenliği programlarında yürütülebilecek genel kimya laboratuvar deneyleri, yeşil kimya ilkelerine uygun olarak yeniden tasarlanmıştır. Böylece, fen bilgisi öğretmen adaylarının, yeşil kimya ilkeleri ile yeniden tasarlanan deneyler aracılığı ile gelecekteki öğrencilerine çevre koruma bilincini ve yeni bir çevre koruma programı yaklaşımını laboratuvar ortamından da faydalanarak, aşılayabilmeleri hedeflenmiştir.

The purpose of this study is to analyse the concept of green chemistry, a relatively new approach developed to reduce the negative effects of chemistry on environment and to adapt the regular experiments of general chemistry to the principles of green chemistry. In this way, by adapting the common experiments done in general chemistry lessons by science teachers in prospect who are expected to educate the next generations and help them love science more, it is aimed to raise environmental protection awareness, to prevent or at least reduce the pollution before it actually happens and to transfer environmental protection awareness to the younger generations in academic research context. The experiments analysed and adapted to the green chemistry principles here in this study are chosen among the common chemical experiments done in the general chemistry laboratory courses of university level science teaching departments. In line with this aim and vision, in the first part of this study a brief overview of the relation of chemistry with the nature is given and major pioneer studies on reducing the harmful effects of this science on the nature are discussed. Then in the following part, shifts of general perspective on environmental protection together with green chemistry, basic principles and academic literature on green chemistry concept are thoroughly discussed. In the next part of this study, general chemistry laboratory experiments done in science teaching departments are re-designed in accordance with the green chemistry principles. In this way, İt is aimed that science teacher candidates may raise the environmental protection awareness among their students in prospect by using the laboratory experiments along with a brand new protection approach