Öğretmenlerin dönüşümcü liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel destek algılarının iş yaşam kaliteleri üzerine etkisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı öğretmenlerin dönüşümcü liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel destek algılarının iş yaşam kaliteleri üzerine etkisini incelemektir. Araştırmanın evrenini Kilis il merkezi ve ilçelerinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda görev yapan 1565 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise olasılıklı örnekleme yöntemlerinden tabakalı oranlı örnekleme yöntemi kullanılarak görev yapılan yer (il merkezi ve ilçeler) ve cinsiyet açısından evrenin tabakalara ayrılmasıyla belirlenmiş olan 658 öğretmen oluşturmaktadır. Bu kapsamda görev yapılan yer açısından tabakalardaki öğretmen sayısı; Kilis merkezde 506, Polateli ilçesinde 33, Musabeyli ilçesinde 77, Elbeyli ilçesinde 42 öğretmen örnekleme alınmıştır. Cinsiyet tabakası açısından 308 kadın, 350 erkek öğretmen örneklemde yer almıştır.Araştırmanın değişkenlerine ilişkin veriler standardize edilmiş ölçekler ve kişisel bilgi formu aracılığıyla toplanmıştır. Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışlarına ilişkin veriler `Dönüşümcü Liderlik Ölçeği`yle, öğretmenlerin örgütsel adalet algısına ilişkin veriler `Örgütsel Adalet Ölçeği`yle, öğretmenlerin örgütsel destek algısına ilişkin veriler `Örgütsel Destek Ölçeği`yle, öğretmenlerin iş yaşam kalitesine yönelik bilgiler araştırmacı tarafından Türkçeye ve eğitim örgütlerine uyarlanan `İş Yaşam Kalitesi Ölçeği`yle ve katılımcılara ilişkin kişisel bilgiler `Kişisel Bilgi Formu`yla toplanmıştır. Verilerin analizinde doğrulayıcı faktör analizi, betimsel istatistikler, pearson korelâsyon analizi ve bootstrap yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada anlamlılık düzeyi .05 olarak alınmıştır.Araştırmada, dönüşümcü liderlik, örgütsek adalet, örgütsel destek ve iş yaşam kalitesi değişkenleriyle ilgili literatür göz önünde bulundurularak bir model önerisinde bulunulmuştur. Bu yönüyle bu araştırma yapısal eşitlik modellemesini temele alan bir araştırmadır. Araştırmanın yedi temel hipotezi vardır. Modelin test edilmesi sonucunda araştırmanın tüm hipotezlerinin kabul edildiği görülmüştür.Araştırma sonuçları incelendiğinde; okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin iş yaşam kalitesi algısı arasındaki ilişkide örgütsel destek ve örgütsel adalet algılarının kısmi aracılık rolüne sahip olduğu görülmüştür. Bu kapsamda okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmenlerin iş yaşam kalitesine yönelik algılarını doğrudan ve pozitif yönde etkilediği, ayrıca okul yöneticilerinin örgütsel adalet ve örgütsel destek algıları üzerinden dolaylı olarak etkilediği söylenebilir. Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışları öğretmenlerin örgütsel adalet algılarını ve örgütsel destek algılarını, örgütsel adalet ve örgütsel destek algıları da iş yaşam kalitesi algılarını pozitif olarak etkilemektedir. Son olarak, okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışları, öğretmenlerin örgütsel destek ve örgütsel adalet algıları, öğretmenlerin iş yaşam kalitesine yönelik algılarını anlamlı bir biçimde yordadığı ve toplam varyansın %73'ünü açıkladığı sonucu elde edilmiştir. Bu kapsamda okul yöneticileri öğretmenlere değer vermeli, onlarla bireysel olarak ilgilenmeli, bireysel ve mesleki gelişimlerini desteklemeli, adaletli ve hakkaniyetli olmalı, farklı görüş ve fikirlerin ortaya çıkmasını teşvik etmeli, yeniliğe ve değişime açık olmalıdır.Anahtar Kelimeler: Dönüşümcü liderlik, örgütsel destek, örgütsel adalet, iş yaşam kalitesi, yapısal eşitlik modellemesi.Anahtar Kelimeler: Dönüşümcü liderlik, örgütsel destek, örgütsel adalet, iş yaşam kalitesi, yapısal eşitlik modellemesi.

The aim of this study is to examine the effects of teachers'transformational leadership, organizational justice, organizational support perceptions on their quality of worklife. The universe of study is composed of 1565 teachers who work at school of Ministry of National Education in city center and town of Kilis. The sampling of study is composed of 658 teachers who were determined by stratifying the universe in the sense of location of service (city center and towns) and gender by using stratfying proportional sampling method. In this sense, the number of teachers in strata in the sense of location of service are 506 teachers in Kilis city center, 33 teachers in Polateli, 77 teachers in Musabeyli, 42 teachers in Elbeyli. There are 308 female and 350 male teachers in the sampling in the sense of gender strata. Data about study variables were obtained with standardized scales and personal information form. Information about transformational leadership behaviours of school managers were collected with `Scale of Transformational Leadership`, information about organizational justice sense of teachers were collected with `Scale of Organizational Justice`, information about organizational support sense of teachers were collected with `Scale of Organizational Support`, information about quality of work life of teachers were collected with `Scale of Quality of Work Life` which was adapted into Turkish and educational organizations by the researchers and personal information of participants were collected with `Personal Information Form`. In the analysis of data, confirmatory factor analysis, descriptive statistics, pearson correlation analysis and bootstrap method were used. Significance level was taken as .05 in the study. In the study a model was proposed considering the literature about transformational leadership, organizational justice, organizational support and quality of work life variables. In this sense, the study is based on structural equation modelling. The study has seven basic hypotheses. After the model was tested, it was observed that all the hypotheses of the study were accepted. When we analyze the results of study, the relationship between transformational leadership behaviors of school managers and teachers' perceptions of the quality of work life has been shown to have partial mediating role of organizational support and organizational justice perception. It was concluded that transformational leadership behaviours of school managers directly and positively effect sense of quality of work life of teachers, moreover indirectly effect organizational justice and organizational support senses. Transformational leadership behaviours of school managers positively effect organizational justice perception and organizational support perceptions, and their organizational justice and organizational support perceptions influence their sense of quality of work life. Finally, it was concluded that transformational leadership behaviours of school managers significantly predict organizational support and organizational justice perceptions of teachers and perceptions of teachers about quality of work life and explains 73% of total variance. Suggestions were put forward according to results obtained. In this context, it should be trained to be innovative chool administrators who value teachers, who are interested in them individually, support individual and professional development, are just and equitable, encourage the emergence of different opinions and ideas. In this context, school administrators should value teachers, engage with them individually, support their individual and professional development, be fair and equitable, encourage the emergence of different opinions and ideas, and be open to innovation and change.Keywords: Transformational leadership, organizational support, organizational justice, quality of work life, structural equation modelling.Keywords: Transformational leadership, organizational support, organizational justice,quality of work life, structural equation modelling.