Okul örgütü yöneticilerinin çatışma yönetim stratejileri ve öz yeterlilik algıları arasındaki ilişki

Abstract

Çatışmanın insanoğlunun iletişim ve etkileşim halinde olduğu yerlerde var olması kaçınılmaz bir durumdur. Eğitim kurumları, özellikle okullar, insanların birlikte yaşadığı, eğitim aldığı önemli kurumlardandır. Okul örgütlerinde yaşanan çatışmaların hem öğretmenler hem de okul müdürleri için olumlu ve olumsuz etkileri vardır. Bu nedenle çatışmaların yönetim şekli oldukça önemlidir. Yapıcı bir şekilde yönetilen çatışmalar hem kurumun hem de personelin yararına sonuçlar doğurur.Bu araştırmanın amacı, Çanakkale ilinde görev yapmakta olan öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin kullandıkları çatışma yönetim stratejileri, öğretmenlerin; kıdemi, cinsiyeti, eğitim durumu, çalıştığı kurum, okul türü, yönetici olarak görev yapma ve çatışma konusunda kursa veya seminere katılma değişkenlerine farklılık gösterip göstermediğini araştırmaktır. Bu doğrultuda kullanılan çatışma yönetim stratejilerinden tümleştirme, ödün verme, hükmetme, kaçınma ve uzlaşma stillerinin kullanım düzeyini belirlemektir. Ayrıca çalışma okul müdürlerinin çatışma yönetim stratejileri ile öz yeterlilikleri arasında ilişki olup olmadığını ortaya koymayı da amaçlamaktadır.Araştırmanın evrenini, 2016–2017 yılları içerisinde Çanakkale ili içindeki ilkokul, ortaokul ve liseler temsil etmektedir. Araştırmanın örneklemini ise Çanakkale içinden rastgele seçilen okullar oluşturmuştur. Araştırmamızda veriler iki ölçek ile toplanmıştır. Bu ölçekler; Rahim (1983) tarafından geliştirilen örgütsel çatışma ölçeği ve Sherer (1982) tarafından geliştirilen öz yeterlilik ölçeğidir. Araştırmada hem nicel hem de nitel araştırmayı içeren karma yöntem kullanılmıştır. Nicel araştırma için likert tipi ölçek türü, nitel araştırmalar için ise yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Nicel anketler SPSS 21.00 programı ile analiz edilmiştir. Çalışmaya katılanların cinsiyet, yönetici olarak görev yapma ve çatışma yönetimi kursu alma değişkenini incelemek için Bağımsız Örneklemler İçin T-testi (Independent Samples T-test) yapılmıştır. Mesleki kıdem, eğitim durumu, çalıştığı kurum, toplam yönetici olarak görev yapma değişkenleri ise Tek Faktörlü Varyans Analizi (One-Way Anova) testi ile incelenmiştir. Öz yeterlilik ve çatışma boyutları arasındaki ilişkiye Basit Korelasyon Analizi ile bakılmıştır. Kıdem ve çalıştığı kurumun çatışma yönetim stratejileri ve öz yeterlilik üzerindeki etkisine bakmak için Bağımsız Gruplar İçin İki Faktörlü ANOVA testi yapılmıştır.Çalışmanın nitel boyutunda veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Görüşmeler her okuldan seçilen 2 öğretmen ve toplamda 24 öğretmen ile yapılmıştır. Görüşmelerden elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir.Öğretmenler okul yöneticilerinin çatışma yönetim stratejilerinden en fazla tümleştirme ve sırasıyla uzlaşma, hükmetme, uyma ve son olarak da kaçınma stratejilerini kullandıklarını belirtmişlerdir. Cinsiyete göre erkek öğretmenlerin kadınlara oranla okul müdürlerinin tümleştirme stratejisini daha fazla kullandıkları görülmüştür. Öğretmenlerin çalıştığı kurum değişkenine göre uyma boyutu incelendiğinde ilkokulda çalışan öğretmenler ile lisede çalışan öğretmenler ve ortaokulda çalışan öğretmenlerle lisede çalışan öğretmenler arasında anlamlı bir farklılaşma olduğu görülmüştür.Nicel ve nitel bulgular değerlendirildiğinde okul müdürlerinin kullandığı yönetim stratejileri benzerlik göstermiştir. Nicel verilerde çıkan sonuçları nitel bulgulardaki görüşmeler de desteklemektedir.Okul yöneticilerine çatışma yönetimi konusunda hizmet içi eğitim verilmesi gerekmektedir. Özellikle hükmetme çatışma yönetim stratejisini sıklıkla kullanan yöneticilerin iletişim becerilerine yönelik programlar geliştirilmelidir. Öfke kontrolü ve etkili iletişim kursları oldukça etkili olacaktır.

Conflict is an inevitable case where human communication and interaction probable and do occur intensively. Educational institutions especially schools are those places where people are given education among which communication is common and thus conflicts may pose material impact. The conflicts which occur in schools have pros and cons for both teachers and administrators. That's why the conflicts must be controlled in a constructive way. In this study it is aimed to determine the levels of the application (usage) of conflict management strategies which are used by school administrators within the frameworks of integrating, dominating, obliging, avoiding, and compromising strategies according to teachers. The study also tries to find the answer to the question ` Is there a relationship between the administrators' conflict management strategies and self-efficacy. With these purposes, the universe of the study covers primary, secondary and high schools in Çanakkale for the 2016-2017 academic year. Many different methods were used in this study. For the quantitative research 364 teachers were selected through simple random technique. The survey called `Organizational Conflicts Scale` developed by Rahim(1983), and adopted in Turkey by Gümüşeli (1994) was used as data collection platform. The data were analyzed by using SPSS 21 software package. Then, for the qualitative research, two teachers were selected from each school and the researcher made an interview with totally 24 teachers with the half-structured interview forms.Both quantitative and qualitative research results showed similarity. The qualitative research results seemed to support the quantitative research results. According to the teachers, it turned out that the school managers mostly still used integration as managing the conflicts in their schools. Then they adopted compromising, dominating, obliging and avoiding strategies in order.Consequently, as proposal it will be effective for both the school managers and teachers is to attend in-service training courses about conflict management strategies. Besides, it will be beneficial to provide other courses for controlling the anger in conflict and effective communication.