Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersi kapsamında yerel okuryazarlıklarının incelenmesi (Çanakkale ili örneği)

Abstract

Okuryazarlık, yazı sembollerini seslendirme ve anlamlandırma ile başlayan nesneleri, olgu ve olayları ayrıntılı anlama ve doğru ifade etme becerisidir. Okuryazarlık toplumdaki bilgileri, becerileri ve sosyal normları anlama, birbiriyle paylaşma, yorumlayabilme ve sonraki nesillere aktarma aracıdır. Genel olarak kişinin kendi duygu, düşünce ve isteklerini konuşarak ve yazarak tam ve doğru bir şekilde ifade etmesi, başkalarının söylediklerini ve yazdıklarını dinleyerek ve okuyarak doğru bir şekilde anlaması ve bütün bunları yaparken kendi bilgi ve becerilerini sosyal ve kültürel alanda kullanması anlamında kullanılmaktadır. Okuryazar kişilerin kendini geliştirdiği kadar içinde yaşadığı toplumun problemlerinin çözümüne ve toplumun ilerlemesine katkıda bulunacağına inanılmaktadır. Özellikle 1990'lardan sonra, okuryazarlığın kavram çerçevesi, teknolojik gelişmelere, şehirlerdeki hayat şartlarının değişmesine ve ortaya çıkan yeni ihtiyaçlara bağlı olarak çeşitlenmiş ve çoğul olguları kapsar hale gelmiştir. Okuryazarlık, bilgisayar okuryazarlığı, teknoloji okuryazarlığı, internet okuryazarlığı, medya okuryazarlığı gibi farklı okuryazarlık türleri ile birlikte kullanılır olmuştur. Birçok okuryazarlık türü ortaya çıkmış ve yaşam tarzı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bazı türlerinin ilköğretim ve ortaöğretim okullarında ders olarak okutulmaya başlandığı da bilinmektedir. Okuryazarlık kişi için toplumdaki başarı göstergesidir. Toplumlar için de gelişmişlik durumunu gösteren ölçütlerden biri olduğu söylenebilir. Bu araştırmada ise yeni bir okuryazarlık türü olarak önerilen ve sosyal bilgiler dersinde kazandırılması gereklilik arz eden `yerel okuryazarlık` kavramına ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşlerini belirlemek amaçlanmıştır. Yerel okuryazarlık bireyin vatandaşlık görevlerinden biri olarak da düşünülebilecek, yaşadığı yerleşim biriminde tarihi, kültürel, turistik, ekonomik ve manevi yönleri bulunan alan, eser, ören yeri ve edebi eserleri tanıma, temel özelliklerinin farkında olma ve gerektiğinde edindiği bilgileri başka bireylere doğru şekilde aktarabilme becerisini kapsamında bulunduran bir nitelik kazanma süreci olarak tanımlanabilir. Özellikle sosyal bilgiler dersinin kültürel, tarihi, ekonomik varlıklar üzerine odaklanmış disiplinler arası bir ders oluşu yerel okuryazarlık kavramının işlevsel bir şekilde kullanılmasına ve gelişmesine imkan tanıyabilecektir. Yakından uzağa öğretim ilkesine uygun şekilde ele alınan sosyal bilgiler derslerinde çocukların meraklarının fazla olduğu ilkokul çağındaki öğrencilere öğretim hizmeti sunan sınıf öğretmenlerinin bu kavrama yönelik yeterlikleri, öğrencilerinin ihtiyaçlarına cevap verecek düzeyde olmalıdır. Zira yaşanılan yerleşim yerinin doğru şekilde tanınması, özelliklerinin bilinmesi ilerleyen dönemde çocuğun değer edinimine, kültürel mirasına sahip çıkıp korumasına ve hatta ekonomik kazanç sağlayıcı girişimcilik davranışları ortaya koymasına imkan tanıyacaktır. Betimsel nitelikte gerçekleştirilen araştırmanın verileri Sınıf Öğretmenlerinin `Çanakkale İli Merkezi Yerel Okuryazarlık kavramına ilişkin görüşlerini belirlemek` üzere hazırlanan açık uçlu sorulardan oluşan yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Toplanan veriler nitel araştırma yöntemine uygun tekniklerle analiz edilmiş, analiz sonucunda sınıf öğretmenlerinin birer yerel okuryazar olduğu ve Çanakkale'nin yerel tarihi, kültürü ve manevi değerleri hakkında temel düzeyde bilgiye sahip olarak başkalarına düzenli bir şekilde aktarabilme becerisini kazanmış olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Literacy is the ability to understand in detail and expressing correctly facts and events, starting from vocalizing and giving meaning to text symbols. Literacy is a tool to understand, share, interpret and transfer the knowledge, skills and social norms of society to future generations. It is generally used to express self feelings, thoughts and wishes by speaking and writing completely and correctly, to understand what people say and write through listening and reading, and to use self knowledge and skills in social and cultural fields. It is believed that, as much as literate people improve themselves, they contribute to solving problems and improvement of society they belong. Due to changes in technological developments, urban living conditions and occurring new needs, conceptual framework of literacy diversified and included multiple facts, especially after 1990s. Literacy has been used together with other types such as computer literacy, technology literacy, internet literacy, media literacy. Many literacy types has emerged and used as a lifestyle. It is known that some of the literacy types are instructed in courses in primary and secondary schools. Literacy is an indicator of success for people within society. It is also an indicator of development status of the society. The objective of this study is to determine the opinions of primary school teachers upon the `local literacy` concept which is suggested as a new type of literacy, that is essential to gain in social studies courses. Local literacy can be considered as a citizenship duty, that is a process of recognizing, being aware of the basic features of historical, cultural, touristic, economic and spiritual aspects of the local areas, historical sites, artifacts and literary Works and gaining the qualification of transferring the knowledge correctly to other people. Especially, the focus of social studies course on cultural, historical, economic assets as an interdisciplinary course provides the opportunity to use and develop local literacy concept functionally. In the social studies courses, which are handled in accordance with the principle of close to distant teaching, the classroom teachers who teach curious elementary school students should be sufficient to meet the needs of their students. The correct identification of living place helps acquisition of value, claiming and protecting cultural legacy and economic benefits through entrepreneurial behaviors of the children. The data obtained by this research, is collected using a survey form containing open ended questions. The data collected is analysed by qualitative research techniques, and the results showed that classroom teachers are literate and they have a good understanding of Çanakkale's local history, culture and spiritual values. In addition to this they have the abilityto convey these to others properly.