Öğretmenlerin mesleki gelişime yönelik motivasyonları ve mesleki gelişimleri önünde algıladıkları engeller: Bir karma yöntem araştırması

Abstract

Bu çalışmada, öğretmenlerin mesleki gelişime yönelik motivasyonları ile mesleki gelişimleri önünde algıladıkları engellere ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.Nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin beraber uygulandığı karma (mixed) yöntem kullanılan bu çalışmada keşfedici sıralı desen tercih edilmiştir. Araştırmanın evrenini 2018-2019 eğitim öğretim yılında Çanakkale ili Merkez ilçesinde resmi ve özel okullarda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın nitel bölümünde çalışma grubunu 55 kadın, 20 erkek olmak üzere toplam 75; nicel bölümünde ise tabaka örnekleme yöntemiyle belirlenen 497 sınıf ve branş öğretmeni oluşturmuştur. Veriler, evreni temsilen farklı örneklemlerden sıralı olarak (nitel-nicel) toplanmıştır. Nitel bölümde yapılandırılmış görüşme formu, nicel bölümünde ise beşli likert ölçek kullanılmıştır. Araştırmanın nitel bölümündeki verilerin analizinde içerik analizi yaklaşımı benimsenmiştir. Elde edilen bulgulardan araştırmacı tarafından 23 maddelik Öğretmen Mesleki Gelişim Motivasyon Ölçeği ve 33 maddelik Öğretmenlerin Mesleki Gelişime Yönelik Algıladıkları Engeller Ölçeği geliştirilmiştir. Ölçekler alan uzman görüşlerine sunulmuş, sonrasında yapı geçerlilikleri için açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. Daha sonra ölçeklerin faktör yapıları doğrulayıcı faktör analiziyle doğrulanmıştır. Nicel verilerin analizinde betimsel istatistiklerden yüzde, frekans, ortalama ve standart sapma; çıkarımsal istatistiklerden t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA); farklılığın kaynağını tespit edebilmek için post-hoc testlerinden Scheffe testi uygulanmıştır. Öğretmenlerin mesleki gelişime yönelik motivasyonları ile mesleki gelişimleri önünde algıladıkları engeller arasındaki ilişkiyi saptamak için ise Pearson Korelasyon Katsayısı kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde öğretmenlerin mesleki gelişime yönelik motivasyonlarının kararsızım düzeyinde olduğu, mesleki profesyonellik bağlamında motivasyonlarının en yüksek, karara katılma boyutunda en düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin mesleki gelişim etkinliklerinin planlanması aşamasında söz sahibi olmak istedikleri ve mesleki profesyonelliğe önem verdikleri bu araştırmanın önemli bir bulgusu olarak ortaya çıkmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin mesleki gelişime yönelik algıladıkları engellerin en yüksek olduğu boyut beklentilere ilişkin faktörler, en düşük olduğu boyut ise çalışılan kuruma bağlı faktörler olarak ortaya çıkmıştır. Bu bulgular ışığında öğretmenlerin mesleki gelişimlere ilişkin beklentilerinin karşılanamadığı ve çalıştıkları kurumların mesleki gelişimlerine etkisinin diğer etkenlere göre en az olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca çalışmanın dikkat çeken bir diğer bulgusu ise kadın ve erkek öğretmenlerin mesleki gelişime yönelik motivasyonları arasında fark olmamasına rağmen kadın öğretmenlerin engel algısının daha yüksek olmasıdır. Araştırma sonuçları incelendiğinde öğretmenlerin mesleki gelişime yönelik motivasyonları ile mesleki gelişimleri önünde algıladıkları engeller arasında anlamlı ilişki olduğu tespit edilmiştir.

In this study, it was aimed to determine the teachers' motivation towards professional development and their opinions about the barriers perceived in front of their professional development.A mixed method which qualitative and quantitative research methods were applied together was used in this study. The population of the study consists of teachers who working in public and private schools in the central district of Çanakkale in the 2018-2019 academic year. The study group of the research's qualitative part consist of 75 teachers; 55 women and 20 men and quantitative part study group consist of 497 teachers whom were class and branch teachers and determined by stratified sampling method. Data were collected sequentially (quali - quanti) from different samples representing the universe. The structured interview form was used in the qualitative part and the five-point likert scale was used in the quantitative part. The content analysis approach was adopted in the analysis of the data in the qualitative part of the research. According to the findings, 23-item Teacher Professional Development Motivation Scale and 33-item Barriers to Professional Development Perceived By Teachers' Scale were developed by the researcher. The scales were presented to the expert opinions and then explanatory factor analysis was performed for construct validity. Then, factor structure of the scales were confirmed by confirmatory factor analysis. In the analysis of quantitative data, percentage, frequency, mean and standard deviation from descriptive statistics; t-test and one-way analysis of variance (ANOVA) from inferential statistics; Scheffe test, one of the post-hoc tests, was used to determine the source of the difference. Pearson Correlation Coefficient was used to determine the relationship between teachers' motivation towards professional development and the barriers they perceived in their professional development. As a result of the findings obtained from the research, it was concluded that the motivation of the teachers for professional development was undecided, the motivation was very high in the context of professional professionalism and the lowest in the dimension of participation in the decision. It is an important finding of this research that teachers want to have a say in the planning stage of professional development activities and they attach importance to occupational professionalism. According to the results of the research, it was found that the teachers' perceived barriers to professional development were the highest in terms of expectations and the lowest dimension was related to the institution which they were studying. In the light of these findings, it was concluded that the expectations of the teachers about the professional development could not be met and the effect on the professional development of the institutions they worked for was less than the other factors. Additionally, another striking finding of the study is that although there is no difference between the motivation of male and female teachers for professional development, female teachers' perception of disability is higher. When the results of the study were examined, it was found that there was a significant relationship between the motivation of the teachers' for professional development and the barriers they perceived in front of their professional development.