Afad`ın `afete hazır Türkiye – birey ve aileler için afet bilinci eğitimi`nin eğitim programı ve materyali yönünden değerlendirilmesi`

Abstract

Afet eğitimi, bireylerin aldıkları eğitimler ve gözlemleriyle yaşantılarında oluşturdukları farkındalıkları devam ettirmeleri ve afetlere hazırlıklı olmalarını sağlayan süreçtir. Çalışmanın amacı, Türkiye'de var olan afet öncesi hazırlık çalışmalarının bir örneğini değerlendirmek, etkililiğini, yararlılığını ortaya koymak, varsa saptanan eksiklikleri gidermek üzere çözüm önerileri sunmaktır. Çalışma; karma araştırma yöntemi olan, `açımlayıcı sıralı karma yöntem` yaklaşımı ile desenlenmiştir. Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden tek grup ön test-son deneysel araştırma modeli uygulanmış sonrasında nicel verilere göre belirlenmiş olan kişilerle nitel araştırma yöntemlerinden biri olan yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Çalışmaya katılan 39 kişi, Biruni Üniversitesi'nde görev almaktadır. Gönüllülük esasına dayalı olarak çalışmaya katılan bu kişilerin 19'u destek hizmetleri personelidir. Kalan 20 kişi ise idarî personeldir. Çalışmanın ilk adımında bireylere, sosyo-demografik form ve AFAD'ın Form A ön yüzünde yer alan ön test soruları doldurtulup ikinci adımda eğitim verilmiştir. Eğitimin bitiminden sonraki üçüncü adımda ise, Form A arka yüzünde yer alan eğitmen ve eğitim değerlendirme soruları ile son test soruları da cevaplandırılmıştır. Elde edilmiş olan nicel veriler ışığında çalışma grubu içerisinden belirlenmiş olan katılımcılara yarı-yapılandırılmış nitel görüşme formunda yer alan sorular sorulmuş ve süreç sona ermiştir. Çalışmada kullanılan sosyo-demografik form ile katılımcıların özellikleri tespit edilmiştir. Eğitime katılanların 27'si kadın, 12'si ise erkektir. Katılımcıların yaşları 21-59 aralığında olup, yaş ortalamaları 36.51 şeklindedir. Katılımcıların Form A'da yer alan sorulara vermiş oldukları cevaplar ve katılımcıların eğitim düzeyleri arasındaki ilişkinin frekans dökümleri çapraz tablolarla analiz edilmiştir. Ön test sonuçları incelendiğinde; eğitim seviyesi yükseldikçe olumlu yönde cevap verme eğiliminin, eğitim seviyesi düştükçe de olumsuz yönde cevap verme eğiliminin arttığı tespit edilmiştir. Son test sonuçlarına bakıldığında ilkokul mezunlarının eğitimi olumlu buldukları ve bilgilendikleri; ön lisans, lisans ve doktora mezunlarının ise eğitimin genelinden memnun kalmadıkları tespit edilmiştir. Ön test sonuçlarına kıyasla son testte olumlu yönde artış olduğu tespit edilmiştir; ancak çalışmada katılımcılar tarafından verilen `evet` cevabı oranı son testte hedeflenilenin aksine sadece %64.10'a ulaşabilmiştir. Bu durum eğitimin yararlılığı noktasında yetersiz olduğunu ortaya koymuştur. Nitel görüşmelerden elde edilen bulgular ışığında da katılımcıların eğitim sonrasında bile yeterince afet farkındalıklarının oluşmadığı, afetlere hazırlığın gereksiz görüldüğü ve afetlere yönelik temel bilgilerin katılımcılar tarafından benimsenmediği ortaya konmuştur. Katılımcıların afetlere yönelik hazırlıklarının eksikliği ya da olmayışı ve verilen eğitimleri önemsememeleri, AFAD eğitiminin hazır bulunuşluk düzeyinde halkta gerekli algıyı oluşturamadığını kanıtlar niteliktedir. AFAD'ın eğitimi içerisinde, günümüzde güncellenmeden kullanılan materyallerin, resim, video ve içeriklerin geçerliliğini yitirdiği saptanmıştır. Sonuç olarak: Günümüzde yaşanmaya devam eden afetlerden edinilen tecrübelerin eğitim materyaline ve programına aktarılmaması sebebiyle, `Afet Eğitimi ve Yönetimi` alanında güncel programların geliştirilmesinin gerekliliği ortaya konmuştur.Anahtar Kelimeler: Afet, eğitim, afet eğitimi ve yönetimi, eğitim değerlendirmesi.

Disaster training is the process that enables individuals to continue their awareness and preparedness for disasters through their training and observations. The aim of this study was to evaluate a sample of the existing pre-disaster preparedness activities in Turkey, effectiveness, reveals its usefulness is to provide solutions to address the deficiencies identified, if any. The study is designed with `exploratory sequential mixed method`, which is a mixed research method in which quantitative and qualitative methods are sequential. In the study, one group pre-test, the last experimental research model was applied, and then the semi-structured interview form, which is one of the qualitative research methods, was applied to the people determined according to quantitative data. 39 employees participated in the study at Biruni University. Nineteen of these volunteers participated in the study were support services personnel. The remaining 20 are administrative personnel. In the first step of the study, the individuals were filled in the socio-demographic form and the pre-test questions on the form A of the AFAD and in the second step, training was given to the participants. In the third step after the end of the training, the instructor and training evaluation questions and post-test questions on the back of Form A were answered. In the light of the quantitative data obtained, the participants in the study group were asked the questions in the semi-structured qualitative interview form and the process was concluded. The socio-demographic form used in the study and the characteristics of the participants were determined. 27 of the participants were women and 12 were men. The ages of the participants were between 21-59 and the mean age was 36.51. Cross-tables were used to analyze the frequency responses of the participants' answers to the questions in Form A and the relationship between the educational levels of the participants. When the pre-test results were examined; It was found that the tendency to respond positively with the higher education level and the tendency to respond negatively with the lower education level. According to the results of the last test, primary school graduates found the education positive and informed; It is determined that associate degree, undergraduate and doctorate graduates are not satisfied with the education in general. A positive increase was found in the post-test compared to the pre-test results; however, the `yes` response rate given by the participants in the study reached only 64.10% contrary to the target in the final test. This shows that education is insufficient in terms of usefulness. In the light of the findings obtained from the qualitative interviews, it was revealed that the participants did not have enough awareness about the disaster even after the training, preparedness for the disasters was seen as unnecessary and the basic information about disasters was not adopted by the participants. The lack of or lack of preparations for disasters and the ignorance of the trainings provided evidence that AFAD training cannot create the necessary perception in the public at the level of readiness. It has been found out that the materials, pictures, videos and contents used without being updated today are no longer valid in AFAD's education. As a result: The necessity of developing current programs in the field of `Disaster Education and Management` has been put forward since the experiences gained from the disasters that are going on today are not transferred to the training material and program.Keywords: Disaster, education, disaster education and management, training evaluation.